Ο φόρος κληρονομιάς – Πως επιβάλλεται σε διαφορετικές περιπτώσεις

Ορέστης Σεϊμένης – Αλεξάνδρα Γεράγγελου(Περιληπτικό απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο για τις μεταβιβάσεις της περιουσίας με χαριστική αιτία) A. OI ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ  ΦΟΡΟΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Α.1. ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΙ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: Μείωση του φόρου κατά 10% Όταν ο κληρονόμος ή κληροδόχος έχει αναπηρία κατά ποσοστό 67% και άνω, ο φόρος κληρονομίας που αναλογεί, μειώνεται κατά ποσοστό 10%. Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.3Α.2. ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΙ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: επιλογή του μικρότερου φόρου…: Ο ανάπηρος έχει δικαίωμα επιλογής του μικρότερου φόρου ανάμεσα στον φόρο κληρονομιάς (όπως αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο), και στον φόρο που προκύπτει στην κληρονομία της πρώτης κατοικίας. Αν δηλαδή στο ίδιο πρόσωπο συντρέχουν οι προϋποθέσεις μείωσης του φόρου, έκπτωσης και απαλλαγής, που προβλέπονται από τις διατάξεις α) της παραγράφου 3 του άρθρου 29 (κληρονόμος ανάπηρος) και β) της ενότητας Α του άρθρου 26 (απόκτηση πρώτης κατοικίας), Στην περίπτωση αυτή οφείλεται ο μικρότερος φόρος που προκύπτει από την εφαρμογή των διατάξεων αυτών.  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Έγγαμος πατέρας δύο τέκνων, ανάπηρος με ποσοστό 69%. κληρονόμησε (πρώτη γι’ αυτόν) κατοικία αξίας 400.000€. Ο φόρος από την κληρονομιά θα υπολογισθεί ως εξής:α) ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΦΟΡΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ (Άρθρο 26 ενότητα Α)απαλλαγή για ποσό                                             250.000€απαλλαγή για ποσού για τα τέκνα                      50.000€συνολικό ποσό απαλλαγής                                 300.000€  ποσό που θα φορολογηθεί με τον πίνακα Α΄     100.000€Φόρος Κλίμακος ΠΙΝΑΚΑΣ Α΄ 5.000€ (δηλαδή 100.000 χ 5%)Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.4 β) ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΗΡΟΥΣ (Άρθρο 29 παρ.3)Φόρος Κλίμακος ΠΙΝΑΚΑΣ Α΄  150.000€     φόρος                                 0€150.000€     φόρος                          1.500€100.000€     φόρος                          5.000€                     Φόρος                         6.500€ Μείον: έκπτωση λόγω αναπηρίας   -650€  =   5.850€ φόροςΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ο ΚΛΗΡΟΝΌΜΟΣ ΑΝΑΠΗΡΟΣ ΘΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙ ΝΑ ΠΛΗΡΩΣΕΙ ΦΟΡΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (ΤΟ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ ΠΟΣΟ ΤΩΝ 5.000€) Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.4Α.3. XΡHMATIKA ΠΟΣΑ -ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ σε Ν.Π.Δ.Δ. κλπ: Φόρος κληρονομίας αυτοτελώς 0,5%Οφείλεται φόρος 0,5% για την αιτία θανάτου κτήση χρηματικών ποσών από  τα Ν.Π.Δ.Δ., τις  νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, τους δήμους, τις κοινότητες, τους ιερούς ναούς τις ιερές μονές, το Ιερό Κοινό του Πανάγιου Τάφου, την Ιερά Μονή του Όρους Σινά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Εκκλησία της Κύπρου, την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.5 Α.4. XΡHMATIKA ΠΟΣΑ- ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ σε ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ κλπ: Φόρος κληρονομίας αυτοτελώς 0,5%  Οφείλεται φόρος 0,5% για την αιτία θανάτου κτήση χρηματικών ποσών από τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, τα οποία υπάρχουν ή συνιστώνται νόμιμα στην Ελλάδα, καθώς και τα αντίστοιχα αλλοδαπά με τον όρο της αμοιβαιότητας και οι περιουσίες του άρθρου 96 του α.ν. 2039/1939 (ΦΕΚ 455 Α΄), εφόσον επιδιώκουν αποδεδειγμένα σκοπούς εθνωφελείς ή θρησκευτικούς ή σε ευρύτερο κύκλο φιλανθρωπικούς ή εκπαιδευτικούς ή καλλιτεχνικούς ή κοινωφελείς κατά την έννοια του άρθρου 1 του α.ν. 2039/1939.Α.5. ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ σε Ν.Π.Δ.Δ.κλπ: Φόρος κληρονομίας  αυτοτελώς 0,5%  Οφείλεται φόρος 0,5% για την αιτία θανάτου κτήση περιουσιακών στοιχείων από  τα Ν.Π.Δ.Δ., τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, τους δήμους, τις κοινότητες, τους ιερούς ναούς τις ιερές μονές, το Ιερό Κοινό του Πανάγιου Τάφου, την Ιερά Μονή του Όρους Σινά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Εκκλησία της Κύπρου, την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.5 Α.6. ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ σε ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ κλπ: Φόρος κληρονομίας αυτοτελώς 0,5%  Οφείλεται φόρος 0,5% για την αιτία θανάτου κτήση περιουσιακών στοιχείων από τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, τα οποία υπάρχουν ή συνιστώνται νόμιμα στην Ελλάδα, καθώς και τα αντίστοιχα αλλοδαπά με τον όρο της αμοιβαιότητας και οι περιουσίες του άρθρου 96 του α.ν. 2039/1939 (ΦΕΚ 455 Α΄), εφόσον επιδιώκουν αποδεδειγμένα σκοπούς εθνωφελείς ή θρησκευτικούς ή σε ευρύτερο κύκλο φιλανθρωπικούς ή εκπαιδευτικούς ή καλλιτεχνικούς ή κοινωφελείς κατά την έννοια του άρθρου 1 του α.ν. 2039/1939. Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.5Α.7. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟΚΤΗΣΙΑΣ: Φόρος κληρονομίας 500€ ανά τετραγωνικό χιλιόμετροΓια την απόκτηση δικαιωμάτων μεταλλειοκτησίας και δικαιωμάτων που απορρέουν από άδεια μεταλλευτικών ερευνών, ο φόρος υπολογίζεται σε 500€ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ή κλάσμα αυτού επί της εκτάσεως του μεταλλείου ή του χώρου της άδειας μεταλλευτικών ερευνών. Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.6Α.8. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ  ΠΛΟΙΩΝ- απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς  α) Η κτήση πλοίων, μετοχών ή μεριδίων ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών πλοιοκτητριών πλοίων ολικής χωρητικότητας άνω των χιλίων πεντακοσίων (1.500) κόρων.β) …………………………………….Ν. 2961/2001άρθρο 25 παρ.2αΑ.9. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ – απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς  Απαλλάσσεται από το φόρο η αιτία θανάτου κτήση πλοίων, μετοχών ή μεριδίων ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών πλοιοκτητριών πλοίων ολικής χωρητικότητας άνω των 1.500 κόρων. Προϋπόθεση για την εφαρμογή της διάταξης αυτής είναι η ολική χωρητικότητα του κάθε πλοίου (όγκος ανά πλοίο), να υπερβαίνει το όριο των 1.500 κόρων. Άλλως η διάταξη θα αναφερόταν ρητά σε «συνολική» ολική χωρητικότητα. (Δηλαδή: δεν υπάρχει απαλλαγή από το φόρο κληρονομίας μετοχών της εταιρείας ….. Α.Ε., μη εισηγμένης, που έχει στην κατοχή της πλοία ολικής χωρητικότητας καθενός λιγότερης από 1.500 κόρους (πλην ενός) Α.10. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ – απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς  Η χρηματική κατάθεση σε τράπεζα σε ανοικτό λογαριασμό στο όνομα δύο ή περισσοτέρων από κοινού (Compte Joint, Joint Account) κατά τις διατάξεις του ν. 5638/1932 (ΦΕΚ 307 Α’),στην οποία έχει τεθεί ο πρόσθετος όρος ότι με το θάνατο οποιουδήποτε δικαιούχου η κατάθεση και ο λογαριασμός αυτής περιέρχεται αυτοδίκαια στους λοιπούς επιζώντες μέχρι τον τελευταίο από αυτούς. Η απαλλαγή αυτή ισχύει και σε κοινούς λογαριασμούς με προθεσμία ή ταμιευτηρίου με προειδοποίηση και σε κοινούς λογαριασμούς σε συνάλλαγμα ή σε συνάλλαγμα και δραχμές με προθεσμία ή ταμιευτηρίου με προειδοποίηση μόνιμων κατοίκων της αλλοδαπής ή αυτών με συνδικαιούχους μόνιμους κατοίκους της ημεδαπής. Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2γΗ απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιών δεν επεκτείνεται στους κληρονόμους του τελευταίου απομείναντος δικαιούχου. Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2γΑ.11. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ από την σύζυγο και τα ανήλικα τέκνα του θανόντος-απαλλαγή από τον φόρο κληρονομίας ποσού 400.000€ / δικαιούχο   ζ) Η απόκτηση περιουσιακών στοιχείων για τα οποία εφαρμόζεται η πρώτη κλίμακα φορολογίας της κληρονομίας,- μέχρι του ποσού των 400.000€ ανά δικαιούχο,- εφόσον δικαιούχοι είναι σύζυγος και ανήλικα τέκνα του κληρονομουμένου.- Εφόσον παρέχεται η απαλλαγή αυτή, κατά τον υπολογισμό του φόρου δεν ισχύει το πρώτο αφορολόγητο κλιμάκιο της κλίμακας της ίδιας αυτής παραγράφου και περιορίζονται αντίστοιχα τα επόμενα κλιμάκια. – Η απαλλαγή για τον επιζώντα σύζυγο παρέχεται εφόσον η έγγαμη συμβίωση είχε διάρκεια τουλάχιστον πέντε (5) ετών.Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2ζΗ ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΩΝ:

             Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2ζΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΠΟΥ ΙΣΧΥΕΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟΥ ΤΩΝ 400.000€ (ανά δικαιούχο):

      Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2ζΣ.Σ. Στην περίπτωση αυτή η σύζυγος ωφελείται (δεν πληρώνει) 6.500€ Α.12. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ-απαλλαγή από τον φόρο κληρονομίας όταν ο Έλληνας είναι εγκατεστημένος στο εξωτερικό 10 χρόνιαΑπαλλάσσεται του φόρου …..ε) Η κινητή περιουσία που βρίσκεται στην αλλοδαπή Έλληνα υπηκόου που είναι εγκατεστημένος σε αυτή για 10 τουλάχιστον συναπτά έτη. Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2εΑ.13. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΠΟΥ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΔΩΣΕ-απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς Απαλλάσσονται του φόρου κληρονομιάς τα περιουσιακά στοιχεία που είχαν περιέλθει στον κληρονομούμενο αιτία δωρεάς ή γονικής παροχής από τους γονείς του και κληρονομούνται από αυτούς. Ν. 2961/2001 άρθρο 25 παρ.2στ(τα περιουσιακά στοιχεία επιστρέφουν στους γονείς) Α.14. Σε περιπτώσεις σχολάζουσας κληρονομίας: Ο φόρος κληρονομίας υπολογίζεται στο σύνολο της αξίας της, με βάση τους συντελεστές του πίνακα της Γ΄ κατηγορίας,  Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.1Α.15. ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ: Στο φόρο κληρονομίας 3% υπέρ Δήμων και Κοινοτήτων 7% υπέρ Ταμείου Εθνικής Οδοποιίας  Στο ποσό του φόρου κληρονομιάς που προκύπτει με βάση τα παραπάνω περιλαμβάνονται και: α) ποσοστό 3% υπέρ των δήμων και κοινοτήτων, που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 50 του β.δ. 24/9-20.10.1958 (ΦΕΚ 171 Α΄) και β) ποσοστό 7% που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 3155/1955 (ΦΕΚ 63 Α΄). Η απόδοση των ποσοστών αυτών γίνεται σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 4 του άρθρου 81 του ν.2961/2001Ν.2961/2001 άρθρο 29 παρ.8Β. ΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΩΝΗ αιτία θανάτου κτήση των κάθε φύσεως περιουσιακών στοιχείων υπόκειται σε φόρο, ο οποίος υπολογίζεται με βάση τις εξής ανά κατηγορία φορολογικές κλίμακες: Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΩΝ: (Ν.2961/2001 άρθ.29 παρ.2)ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α΄ (ανιόντες, κατιόντες, σύζυγος)

    ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β΄ (λοιποί συγγενείς)

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ  Γ΄ (εξωτικοί κλπ)

Γ. ΠΟΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ΦΟΡΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣΗ αιτία θανάτου κτήση των κάθε φύσεως περιουσιακών στοιχείων υπόκειται σε φόρο Κληρονομιάς, ο οποίος υπολογίζεται με βάση τους παραπάνω τρεις πίνακες.Φορολογείται: Α. Η ακίνητη περιουσία που βρίσκεται στην ΕλλάδαΒ. Η κινητή περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα και στην αλλοδαπή ,δηλαδή: Ως κείμενη στην Ελλάδα κινητή περιουσία θεωρούνται ιδίως:α) Τα πλοία που είναι γραμμένα στα ελληνικά νηολόγια καθώς και τα αεροσκάφη που είναι γραμμένα στα ελληνικά μητρώα αεροσκαφών.β) Η επωνυμία, ο τίτλος και η φήμη επιχείρησης ή επαγγέλματος που ασκούνται στην Ελλάδα.γ) Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα εμπορικά σήματα, που είναι καταχωρημένα στην Ελλάδα.δ) Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας καθώς και τα δικαιώματα για τη χρησιμοποίηση συγγραφικού υλικού, διπλώματος ευρεσιτεχνίας ή εμπορικού σήματος, εφόσον δύνανται να ασκηθούν στην Ελλάδα.ε) Οι μετοχές, οι ιδρυτικοί τίτλοι και τα εταιρικά μερίδια των κάθε φύσεως εταιριών που εδρεύουν στην Ελλάδα.στ) Οι ενοχικές αξιώσεις που είναι εξασφαλισμένες με υποθήκη σε ακίνητα ή πλοία ή αεροσκάφη, εφόσον αυτά βρίσκονται κατά τους ανωτέρω ορισμούς στην Ελλάδα. Οι αξιώσεις που απορρέουν από συμβάσεις για τα ανωτέρω ακίνητα ή πλοία ή αεροσκάφη. Οι οποιεσδήποτε ενοχικές αξιώσεις, που είναι απαιτητές στην Ελλάδα. Οι ενοχικές αξιώσεις που απορρέουν από συμβάσεις, οι οποίες έχουν καταρτισθεί στην Ελλάδα μεταξύ Ελλήνων υπηκόων.ζ) Οι κάθε φύσεως απαιτήσεις, εξασφαλισμένες ή μη, καθώς και κάθε άλλο στοιχείο ασώματης κινητής περιουσίας, εφόσον ο αποβιώσας είχε την κατοικία του στην Ελλάδα κατά το χρόνο του θανάτου του.η) Τα τραπεζογραμμάτια και κάθε άλλο είδος χρημάτων, που αποτελούν νόμιμο μέσο πληρωμής στον τόπο της έκδοσης τους, καθώς και οι επιταγές στον κομιστή, εφόσον αυτά βρίσκονται στην Ελλάδα κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου.θ) Τα κάθε φύσεως κινητά, εφόσον αυτά βρίσκονται στην Ελλάδα κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένουΝ.2961/2001 άρθρο 3 παρ. 2 και 2 και άρθρο 35 παρ. 2