Το «Πολεμόσημο» (1941) – Ένα προαιρετικό «τέλος»

Κωνσταντίνος Ιωαν. ΝιφορόπουλοςΟρκωτός Ελεγκτής – ΛογιστήςΕνώ ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος (Πόλεμος του ‘40) , βρισκόταν σε εξέλιξη [ διάρκεσε από τις 28/10/1940 έως τις 6/4/1941, ( εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα) ] , ψηφίζεται ο Αναγκαστικός Νόμος (Α.Ν.) 2778/25-1-1941  «Περί καθιερώσεως ενσήμου υπέρ του Εθνικού Αγώνος «Πολεμοσήμου» » [ήταν μπορούμε να πούμε κάτι σαν το «Χαρτόσημο»].Ίσως να είναι ο μοναδικός φόρος/τέλος, προαιρετικής εφαρμογής, που ψηφίστηκε στην Ελλάδα. (Η « ιστορική έρευνα », επ΄αυτού συνεχίζεται) .Επίσης ιστορικό ενδιαφέρον έχει και η προμήθεια (ποσοστό 4 %), που δινόταν στους ταμίας, εισπράκτορας, πωλητές και υπαλλήλους γενικά,  των πάσης φύσεως επιχειρήσεων λιανικής πωλήσεως κλπ, οι οποίοι  συντελούσαν στην κατανάλωση του «Πολεμοσήμου».Ο Α.Ν 2778/1941  μεταξύ των άλλων προέβλεπε:Άρθρον 1.1. Διαρκούντος του πολέμου καθιερούται ένσημον υπό τον τίτλον «Πολεμόσημον», αποσκοπούν εις την ενίσχυσιν του Εθνικού Αγώνος.2. Η χρήσις και εν γένει η κατανάλωσις του Πολεμοσήμου είναι προαιρετική ,  γίνεται δε αύτη επί πάσης φύσεως συναλλαγής.3. Ωσαύτως δύναται να γίνη κατανάλωσις του ενσήμου τούτου υπό παντός βουλομένου να ενισχύση οπωσδήποτε των ανωτέρω σκοπόν.4. Το ποσοστόν του καταβλητέου Πολεμοσήμου αφίεται εις την προαίρεσιν του Λαού, καταβάλλεται δε προκειμένου μεν περί συναλλαγών υπό οιουδήποτε η υπό πάντων των συναλλασσομένων εν αυταίς, προκειμένου δε περί παροχής υπηρεσιών υπό του λαμβάνοντος ή παρέχοντος την αμοιβήν της παρεχομένης υπηρεσίας ή και παρ’ αμφοτέρων.5. Η καταβολή του Πολεμοσήμου ενεργείται, κατά την συντρέχουσαν εκάστοτε περίπτωσιν, καθ’ όν χρόνον γίνεται η πληρωμή του αντιτίμου των αγοραζομένων ή των καταναλισκομένων ειδών ή η εξόφλησις οιουδήποτε ποσού της απαιτήσεως ή η καταβολή της αμοιβής επί παροχής υπηρεσίας. Άρθρον 2.Το Πολεμόσημον δεν αφορά τας συναλλαγάς, αίτινες έχουσιν ως αντικείμενον τρόφιμα διά της εφαρμογήν της παρούσης διατάξεως τα αλλοδαπής προελεύσεως συντετηρημένα τρόφιμα παντός είδους, τα είδη ζαχαροπλαστικής και τα εν φιάλαις οινοπνευματώδη ποτα, προσέτι δε τα πάσης φύσεως είδη τα καταναλισκόμενα εν ζαχαροπλαστείοις και εστιατορίοις και εις παρόμοια κέντρα.Άρθρον 4.1. Το Πολεμόσημον εκτυπούται κατά κλάσεις ως εξής:1. Δραχμής μιας2. Δραχμών πέντε3. Δραχμών είκοσι4. Δραχμών πεντήκοντα5. Δραχμών εκατόν6. Δραχμών πεντακοσίων7. Δραχμών χιλίωνΆρθρον 5.3. Εις τους ταμίας, εισπράκτορας, πωλητάς και εν γένει υπαλλήλους των πάσης φύσεως επιχειρήσεων λιανικής πωλήσεως κλπ, οίτινες ως εκ της υπηρεσίας των συντελούσιν εις την κατανάλωσιν του Πολεμοσήμου, δύναται να παρέχηται λόγω προμηθείας ποσοστόν 4 % επί της αξίας του καταναλισκόμενου Πολεμοσήμου.Άρθρον 7.Αί διατάξεις των άρθρων 59, 60 και 61 του κώδικος των νόμων περί τελών χαρτοσήμου περί παραχαράξεως, άνευ αδείας κατασκευής και κλοπής ή υπεξαιρέσεως των χαρτοσήμων εφαρμόζονται και επί του ενσήμου υπέρ του Εθνικού Αγώνος. ( Εφημερίδα «Ασύρματος » της 6/2 /1941 )Η «ιστορική έρευνα» δεν έχει ακόμα ανακαλύψει ποια ήταν η  εισπρακτική επιτυχία του « Πολεμοσήμου ».«Ο πόλεμος στα βουνά της Πίνδου στηρίχτηκε αποκλειστικά στην κινητοποίηση του λαού και κερδήθηκε χάρη στις δικές του άοκνες προσπάθειες. Η διαπίστωση αυτή δεν συνίσταται μόνο στο γεγονός ότι σ’ αυτόν τον πόλεμο έχυσαν το αίμα τους τα δικά του παιδιά. Η μάχη στα μετόπισθεν ήταν η αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για να επιβιώσει ο στρατός και να υπάρξουν νίκες στο μέτωπο. Πλήθος είναι τα στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτή την πραγματικότητα. Ο λαός χρηματοδότησε παντοιοτρόπως τον πόλεμο. Με δουλειά και με χρήμα.» (Πηγή : «Εφημερίδα των Συντακτών », άρθρο 28η Οκτωβρίου, Στιγμιότυπα από τα μετόπισθεν»Την ίδια εποχή, για την οικονομική ενίσχυση των πολεμιστών υπήρχαν επίσης και:α) Το «Μέγα Πολεμικόν Λαχείον»Το «Μέγα Πολεμικόν Λαχείον» κυκλοφόρησε στις 18 Οκτωβρίου του 1940. Η κυκλοφορία του ήταν μηνιαία, στον αριθμό των 100.000 γραμματίων και σε τετράδες. Συνολικά έδινε κέρδη 10.000.000 δρχ.» (Πηγή: http://www.efsyn.gr/arthro/stigmiotypa-apo-ta-metopisthen) «Όπως επισήμως οριζόταν το «Μέγα Πολεμικόν Λαχείον» αποσκοπούσε «διά την ενίσχυσιν της περιθάλψεως του ηρωικού μας Στρατού, διά τον αγώνα, διά την Νίκην». Αναλυτικότερα:Το ήμισυ των εισπράξεων του παρέχει τροφάς, ενδύματα, συσσίτια, ιατρικήν περίθαλψιν κ.λπ.., εις τα παιδία και τους γέροντας γονείς των πολεμιστών μας, και το άλλο ήμισυ, σημαντικά κέρδη εις τους αγοραστάς του, ανερχόμενα κατά μήνα εις 10.000.000 δραχμάς.Πρέπει να σημειωθεί ότι κανένας δεν γνωρίζει πόσα από τα χρήματα που διέθεσε ο ελληνικός λαός, αγοράζοντας το λαχείο, πήγαν στους συγκεκριμένους σκοπούς για τους οποίους εκδόθηκε. Και τούτο γιατί η αδιαφάνεια στη λειτουργία του καθεστώτος αποτέλεσε το κατάλληλο περιβάλλον για πλήθος οικονομικών σκανδάλων στη διάρκεια της ζωής του.Επιπλέον, όταν η χώρα βρέθηκε υπό την τριπλή φασιστική κατοχή, τα ταμεία της λεηλατήθηκαν από τους κατακτητές και τους συνεργάτες τους.» ( Πηγή : http://www.efsyn.gr/arthro/stigmiotypa-apo-ta-metopisthen )β)  Οι έρανοι της Κοινωνικής Πρόνοιαςγ)  Το Ίδρυμα « Η φανέλλα του Στρατιώτου»« Μία επίσης δραστηριότητα στήριξης των στρατευμένων παιδιών του ελληνικού λαού ήταν το πλέξιμο ρούχων από τις γυναίκες των μετόπισθεν.Μάλιστα από το 1939 είχε ιδρυθεί από Αθηναίες κυρίες της εποχής μια οργάνωση με την επωνυμία «Η Φανέλλα του Στρατιώτου» που αργότερα τέθηκε υπό την ηγεσία της πριγκίπισσας -τότε- Φρειδερίκης.Το καθεστώς κάθε άλλο παρά είχε φροντίσει να εξασφαλίσει την επάρκεια του στρατού σε ιματισμό, κατάλληλο μάλιστα για τη διεξαγωγή πολέμου στις συνθήκες της βαρυχειμωνιάς της Πίνδου και των αλβανικών βουνών. Έτσι στις συνθήκες του πολέμου κλήθηκε ο λαός να καλύψει τα τεράστια κενά.Τα στοιχεία δείχνουν πως το πλέξιμο στα μετόπισθεν είχε λάβει τεράστιες διαστάσεις ακόμη και στους χώρους δουλειάς όπου ευθύνη των διοικήσεων της εργοδοσίας ήταν να εξασφαλίζουν μαλλί στις γυναίκες και να συγκεντρώνουν τα πλεκτά που ετοιμάζονταν.Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από έγγραφο της Αγροτικής Τράπεζας που παραθέτουμε και το οποίο αναφέρει:« Παρακαλούνται οι κ.κ. συνάδελφοι, οι όποιοι έχουν λάβει μαλλί διά πλέξιμον πουλόβερ ή καλτσών, όπως επισπεύσουν το πλέξιμο και παραδώσουν το ταχύτερον τα πλεκτά. Επίσης παρακαλούνται όλοι οι συνάδελφοι όπως προσέρχονται καθ’ εκάστην μετά την 12ην εκ του αρμοδίου Γραφείου και παραλαμβάνουν νέο μαλλί διά πλέξιμον. Κατ’ επιθυμίαν του σεβαστού μας Διοικητού το πλέξιμον θα συνεχισθεί μέχρι της παραδόσεως εις την «Φανέλλαν του Στρατιώτου» 2.000 πουλόβερ, καλτσών δε απεριορίστως. Ηδη έχουν παραδοθεί 1.000 και δέον συντόμως να παραδοθώσι και τα υπόλοιπα. Εκ του Γραφείου» (Πηγή : http://www.efsyn.gr/arthro/stigmiotypa-apo-ta-metopisthen )