Λογιστικός και φορολογικός χειρισμός τεκμαρτού εσόδου και εξόδου από ιδιόχρηση
Ι. Φορολογία εισοδήματος (ν. 4172/2013)
Κατά συνέπεια, το εισόδημα που τεκμαίρεται από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση γης ή ακινήτου υπόκειται σε φορολογία στο όνομα του νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, χωρίς καμία εξαίρεση για αυτό που προκύπτει από την ιδιοχρησιμοποίηση βιομηχανοστασίων, ξενοδοχείων, κλπ., ενώ ειδικά για την περίπτωση της ιδιοχρησιμοποίησης εκπίπτει, κατά τον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα των παραπάνω νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, το τεκμαρτό μίσθωμα κατά το μέτρο που δεν υπερβαίνει το τρία τοις εκατό (3%) επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, με βάση τις διατάξεις της περίπτωσης η΄ του άρθρου 23 του ίδιου νόμου. Το αποτέλεσμα του ανωτέρω χειρισμού στην περίπτωση της ιδιοχρησιμοποίησης γης ή ακινήτου είναι φορολογικά αδιάφορο για τα νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες.
ii. Συμπέρασμα: Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο υπολογισμός και η αναγραφή του εσόδου από ιδιοχρησιμοποίηση και της δαπάνης αντίστοιχα στα βιβλία των επιχειρήσεων είναι υποχρεωτική και όχι δυνητική.
Σε αντίθετη περίπτωση, ο μελλοντικός έλεγχος μπορεί να καταλογίσει το έσοδο από ιδιοχρησιμοποίηση, χωρίς όμως να λάβει υπόψιν του την εν λόγω δαπάνη, αφού δεν θα έχει καταχωρισθεί στα βιβλία και συνεπώς δεν θα πληρεί το κριτήριο της περίπτωσης γ’ του άρθρου 22 του Κ.Φ.Ε.
Θυμίζουμε ότι, για την έκπτωση των δαπανών από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, εκτός των άλλων προϋποθέσεων που τίθενται στον νόμο, θα πρέπει να πληρούνται και όσα αναφέρονται στην περίπτωση γ’ του άρθρου 22 του ν. 4172/2013: «[…] (γ) εγγράφονται στα τηρούμενα βιβλία απεικόνισης των συναλλαγών της περιόδου κατά την οποία πραγματοποιούνται και αποδεικνύονται με κατάλληλα δικαιολογητικά.[…]».
ΙΙ. Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ν. 4308/2014)
i. Σχετικά με τη λογιστική εγγραφή είχε εκδοθεί η απόφαση από το Σ.Λ.Ο.Τ. με αριθμ. πρωτ.: 781 ΕΞ 27.2.2015
ΕΡΩΤΗΜΑ
Το τεκμαρτό μίσθωμα (έσοδο) που προκύπτει με βάσει το άρθρο 39 του ν.4172/2013 και το τεκμαρτό μίσθωμα (έξοδο) που εκπίπτει βάσει διατάξεων του ιδίου νόμου, από ιδιόχρηση ακινήτου νομικού προσώπου, καταχωρείται στα λογιστικά βιβλία;
Εάν δεν καταχωρηθεί στα βιβλία ούτε το έσοδο ούτε το έξοδο μήπως ο φορολογικός έλεγχος δεν αναγνωρίσει το έξοδο επειδή δεν έχει γίνει εγγραφή στα βιβλία (άρθρο 22 ν.4172/2013);
Εάν καταχωρηθεί στα βιβλία πως θα εμφανιστούν τα ποσά στον ισολογισμό, δηλαδή το έσοδο θα εμφανιστεί στο κονδύλι άλλα έσοδα και το έξοδο στα έξοδα διοικητικής λειτουργίας και στα έξοδα διάθεσης ανάλογα ή θα γίνει συμψηφισμός τους;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Τα σχετικά ποσά μπορούν να καταχωρούνται για λόγους εσωτερικής πληροφόρησης της επιχείρησης σε σχετικούς λογαριασμούς. Ωστόσο, στη δημοσιοποιούμενη κατάσταση αποτελεσμάτων δεν πρέπει να εμφανίζονται σε κανένα σημείο της τεκμαρτά κονδύλια. Για τα φορολογικά θέματα αρμόδιο να απαντήσει είναι το Υπουργείο Οικονομικών.
ii. Αναφορικά με τις ατομικές επιχειρήσεις είχε εκδοθεί η απόφαση από το Σ.Λ.Ο.Τ. με αριθμ. πρωτ.:2544/2016
ΕΡΩΤΗΜΑ
Πρέπει λογιστικά στο Ε3 να γίνει καταχώρηση της αξίας της ιδιόχρησης ή όχι. Εάν ναι, δεν θα υπάρχει συμφωνία λογιστικά με τα αποτελέσματα Β6, δεδομένου ότι έχετε γνωματεύσει ότι στα αποτελέσματα δεν καταχωρούνται τεκμαρτά έσοδα-έξοδα. Πως αντιμετωπίζεται αυτό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Στο λογιστικό σύστημα της οντότητας (λογαριασμοί εσόδων και εξόδων), μπορούν να καταχωρούνται τεκμαρτά έσοδα/έξοδα, εφόσον έτσι κρίνεται από την οντότητα. Στην κατάσταση αποτελεσμάτων, δεν πρέπει να εμφανίζονται τέτοια έσοδα και έξοδα (ιδιαίτερα αν είναι σημαντικής αξίας), διότι τα σχετικά κονδύλια διογκώνονται ισόποσα με μη πραγματικά ποσά. Για παράδειγμα η επιχείρηση μπορεί να καταχωρήσει το ενοίκιο ιδιόχρησης ταυτόχρονα ως έσοδο και έξοδο στους αποτελεσματικούς λογαριασμούς στα λογιστικά της βιβλία και να συμψηφίσει τα δύο ποσά στην κατάσταση αποτελεσμάτων.
Η κατάσταση αποτελεσμάτων δεν ταυτίζεται απαραίτητα με τα έντυπα των δηλώσεων φόρου εισοδήματος.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχουν ελέγξιμες διαδικασίες για το πώς ενημερώνονται τα έντυπα των δηλώσεων φόρου εισοδήματος, από το λογιστικό σύστημα της οντότητας.
iii. Συνολικά για την αντιμετώπιση της ιδιόχρησης έχει δημοσιευθεί και η ΣΛΟΤ 1239/2016
iv. Στην εγκύκλιο ΠΟΛ.1072/2018 και συγκεκριμένα στις οδηγίες για τον πίνακα Γ’ του εντύπου Ε3 αναφέρονται τα ακόλουθα:
ΙΙΙ. Παραδείγματα για φυσικά και νομικά πρόσωπα
Με βάση όσα αναφέρθηκαν στις ενότητες I & II, ο τρόπος απεικόνισης του τεκμαρτού εσόδου/εξόδου από ιδιόχρηση στα βιβλία καθώς και στα φορολογικά έντυπα των δηλώσεων θα είναι ο εξής:
i. Για τα φυσικά πρόσωπα (ατομικές επιχειρήσεις, επιτηδευματίες)
Τα φυσικά πρόσωπα (ατομικές επιχειρήσεις/επιτηδευματίες) θα συμπληρώσουν το τεκμαρτό έξοδο της ιδιόχρησης στο έντυπο Ε3 και το τεκμαρτό έσοδο αντίστοιχα στο έντυπο Ε2 και στη συνέχεια στο έντυπο Ε1.
Πιο συγκεκριμένα, το τεκμαρτό έξοδο θα συμπληρωθεί πρώτα στον πίνακα Γ’ του Ε3 μαζί με τα υπόλοιπα ενοίκια (αν υπάρχουν)
Τα νομικά πρόσωπα θα συμπληρώσουν το τεκμαρτό έσοδο, αλλά και το τεκμαρτό έξοδο της ιδιόχρησης στο έντυπο Ε3, ενώ θα συμπληρώσουν επίσης το έντυπο Ε2, καθώς και τους ανάλογους κωδικούς στο έντυπο Ν.
Πιο συγκεκριμένα, το τεκμαρτό έξοδο θα συμπληρωθεί πρώτα στον πίνακα Γ’ του Ε3 μαζί με τα υπόλοιπα ενοίκια (αν υπάρχουν).
κωδικό 14 των ενοικίων όπως εμφανίζεται στο αναδυόμενο παράθυρο
