Η προσαύξηση της περιουσίας μέσω των καταθετικών λογαριασμών και οι κατασχέσεις των καταθετικών λογαριασμών

Ορέστης Σεϊμένης – Αλεξάνδρα ΓεράγγελουΑ. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί ως αντικείμενο φορολογίας του περιεχομένου τους1) ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ:Η τράπεζα μπορεί να ανοίξει τους τραπεζικούς λογαριασμούς των καταθέσεων με την εντολή της εφορίας όταν υπάρχουν υποψίες για ύπαρξη ποσών από παράνομες δραστηριότητες και επομένως για ύπαρξη ποσών στους λογαριασμούς που δεν έχουν φορολογηθεί: – Άνοιγμα λογαριασμών του ελεγχομένου- Άνοιγμα λογαριασμών των συνδικαιούχων 2) ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΗΨΕΙΣ – Η εφορία ζητά εξηγήσεις από τον καταθέτη για ύποπτες συναλλαγές: – Για τις καταθέσεις (πιστώσεις του λογαριασμού)- Για τις αναλήψεις (χρεώσεις του λογαριασμού)3) ΠΟΣΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΑ – Ο ελεγχόμενος καταθέτης πρέπει να αποδείξει ότι τα ποσά που έχει καταθέσει : – Έχουν νόμιμα φορολογηθεί ή- Έχουν νόμιμα απαλλαγεί της φορολογίας4) ΟΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΠΟΣΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ από λογαριασμούς της συζύγου ή των τέκνων του ελεγχομένου πρέπει να προέρχονται από ποσά που έχουν φορολογηθεί ή απαλλαχθεί από την φορολογία.5) ΔΑΝΕΙΑ ή ΔΩΡΕΕΣ – Χαρτοσημαίνονται και φορολογούνται εάν υπάρχουν στους καταθετικούς λογαριασμούς χωρίς να έχουν φορολογηθεί αντίστοιχα6) ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ – Εάν ο ελεγχόμενος δεν αποδείξει την παραπάνω νομιμότητα της φορολογίας των καταθέσεων αυτών, τότε προκύπτει η ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΗ ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ (φοροδιαφυγή) και υπόκεινται σε φόρο και προσαυξήσεις ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματαΗ ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ – Αφορά την κινητή (όπως οι καταθέσεις) ή την ακίνητη περιουσία (ακόμα και αν οι αποκτήσεις αυτές δεν αποτελούσαν τεκμήριο κατά το παρελθόν)7) Η ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 150.000€ ανά χρήση, κινεί αυτεπάγγελτα την ποινική διαδικασίαΠΑΡΑΓΡΑΦΕΣ – Μέχρι πότε ελέγχεται η αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας των ελεγχομένων:- οι χρήσεις έως το 2011 θεωρούνται παραγεγραμμένες και μπορούν να ελεγχθούν μόνο εάν:- προκύψουν συμπληρωματικά στοιχεία (τότε η παραγραφή παρατείνεται στα 10 έτη) ή- δεν έχει υποβληθεί η δήλωση φορολογίας εισοδήματος (τότε η παραγραφή παρατείνεται στα 15 έτη)Οι καταθέσεις μπορούν να ελεγχθούν μέχρι την 31/12/2018 σε λογαριασμούς τραπεζών από το 2012 και μετά: – για προσαύξηση περιουσίας από παράνομη ή αδικαιολόγητη ή άγνωστη πηγήΠροσοχή: Η φορολογική αρχή μπορεί να εκδώσει πράξη προσδιορισμού όρου εισοδήματος, βάσει συμπληρωματικών στοιχείων που περιήλθαν σε γνώση της μετά την πάροδο πενταετίας από το τέλος του έτους μέσα στο οποίο λήγει η προθεσμία για την επίδοση της δήλωσης, αρκεί η νέα πράξη να εκδοθεί και κοινοποιηθεί εντός της προβλεπομένης δεκαετούς προθεσμίας, σε οποιαδήποτε από τις περιπτώσεις που αναφέρονται στην παρ. 2 του άρθρου 68, «ανεξάρτητα από το εάν έχει εκδοθεί και κοινοποιηθεί ή όχι, αρχικό φύλλο ελέγχου.8) ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ– Τα στοιχεία που προέρχονται από αλλοδαπές τράπεζες είναι «συμπληρωματικά στοιχεία» – Τα στοιχεία που προέρχονται από ελληνικές τράπεζες δεν είναι «συμπληρωματικά στοιχεία» 9) ΕΠΑΡΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ – Από την εφορία (οι καταθέσεις και οι αναλήψεις μπορεί να μην αφορούν συναλλαγές που συνιστούν φορολογητέο εισόδημα.10) ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΣΩΝ μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών του ελεγχομένου. Επανακαταθέσεις ή όχι. Δεν προβλέπεται χρονικός περιορισμός στην επανακατάθεση.11) ΕΠΑΝΑΚΑΤΑΘΕΣΗ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΥ ΠΟΣΟΥ – Από την προηγούμενη ανάληψη-Είναι δυνατή εάν ο ελεγχόμενος αποδείξει που δαπάνησε το ποσό που λείπει.12) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ – Εάν προέρχονται από άγνωστη ή μη επαρκή αιτία13) ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ 2009 (Επιχειρ.+ νοικοκ) 237 δις € 14) ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ 2018 (στοιχεία Απριλίου) 128 δις €15) ΧΡΗΜΑΤΑ ΣΤΑ «ΣΤΡΩΜΑΤΑ» 31 δις €Β. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί ως αντικείμενο κατασχέσεων του περιεχομένου τους 1) ΛΗΞΙΠΡΟΘΕΣΜΑ ΧΡΕΗΟ φορολογούμενος που έχει χρήματα σε λογαριασμό του στην τράπεζα έχει τον κίνδυνο της κατάσχεσης από την εφορία και από τα ασφαλιστικά ταμεία ανά πάσα στιγμή εάν έχει ληξιπρόθεσμα χρέη σε αυτά, ακόμα και αν έχει προχωρήσει σε ρύθμιση των χρεών του. 2) ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΦΕΙΛΕΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 500€• Η φορολογική διοίκηση έχει το δικαίωμα να προχωρήσει στο μέτρο της αναγκαστικής είσπραξης, …….. στην κατάσχεση ή την δέσμευση του λογαριασμού.• Ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) και ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών (ΚΦΔ) προβλέπουν κατασχέσεις και για ποσά κάτω των 500€ που βρίσκονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς των οφειλετών, ή στα χέρια τρίτων.• Εν τούτοις «Άτυπες» οδηγίες έχουν δοθεί από την ΑΑΔΕ στα δικαστικά τμήματα των εφοριών, για να μην ενεργοποιούν τις κατασχέσεις για οφειλές κάτω από 500€ σε καμία περίπτωση. Συνήθως αυτό τηρείται.3) ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΙΑ ΑΔΙΚΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΥΠΙΕΣ ΟΤΑΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣ– Το κατασχετήριο έγγραφο, δεν κοινοποιείται στον οφειλέτη.- Αιφνιδιάζονται οι πολίτες- Προθεσμία 30 ημερών στο ειδοποιητήριο για ενέργειες από τον οφειλέτη – Δεν τηρείται- Αν κάνουν ρύθμιση εκ των υστέρων τα μέτρα κατάσχεσης δεν αίρονται- Χρεώνουν τα μέλη κοινοπραξιών και εταιρειών με χρέη της εταιρείας και προχωρούν σε κατασχέσεις λογαριασμών χωρίς να τους στείλουν προηγούμενα ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ- Αναδρομική καταβολή μισθών και συντάξεων κατάσχεται πρέπει να γίνεται αναγωγή στους μήνες που αφορούν οι αναδρομικές καταβολές μισθών ή συντάξεων- ΚΟΙΝΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ – Κατάσχονται και τα ποσά συνδικαιούχων που δεν έχουν οφειλές προς την εφορία.- ΠΡΟΝΟΙΑΚΑ ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ – Προς αναπήρους και ανηλίκους κατάσχονται για χρέη των κηδεμόνων ή των γονέων ή των δικαστικών συμπαραστατών- ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΔΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ – Κατάσχεται για χρέη των γονέων τους- ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ – Κατάσχονται – Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν συνεργάζεται για να δώσει τις απαραίτητες διευκρινίσεις και να αποφευχθούν οι κατασχέσεις των τραπεζικών λογαριασμών- ΔΕΣΜΕΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΚΑΤΑΣΧΕΤΟ ΕΝΑΠΟΜΕΝΟΝ ΠΟΣΟ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ – Δεν αφήνουν να το χρησιμοποιήσει ο δικαιούχος4) Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝΤα μέτρα που μπορούν να πάρουν οι καταθέτες – ιδιοκτήτες των καταθετικών λογαριασμών στις τράπεζες είναι:• η ρύθμιση μιας φορολογικής ή ασφαλιστικής οφειλής με την πάγια ρύθμιση των 12 έως 24 δόσεων πριν ακόμη αυτή καταστεί ληξιπρόθεσμη. Η αίτηση γίνεται αποκλειστικά μέσω του taxisnet και ενεργοποιείται εφόσον ο φορολογούμενος καταβάλλει την πρώτη δόση εντός τριών εργάσιμων ημερών από την υποβολή της αίτησης• η ρύθμιση της φορολογικής ή ασφαλιστικής οφειλής με την πάγια ρύθμιση ακόμη και αν αυτή έχει καταστεί ληξιπρόθεσμη• η πληρωμή ανά τακτά χρονικά διαστήματα ποσών έναντι οφειλής που δεν είναι ρυθμισμένη (συνήθως καθυστερεί έως και ακυρώνει τη λήψη μέτρων αναγκαστικής είσπραξης εναντίον του)• η εξόφληση της οφειλής με τη χρήση των προγραμμάτων άτοκων δόσεων που προσφέρουν στους κατόχους πιστωτικών καρτών οι τράπεζες. Τα προγράμματα αυτά προσφέρουν τη δυνατότητα εξόφλησης των οφειλών σε έως και 12 άτοκες μηνιαίες δόσεις. Χρειάζεται, ωστόσο, προσοχή καθώς αν δεν πληρωθεί έγκαιρα κάποια δόση τότε τοκίζεται με τα τσουχτερά επιτόκια των πιστωτικών καρτών που ξεπερνούν ακόμη και το 15%• η δήλωση ακατάσχετου τραπεζικού λογαριασμού μέσω του taxisnet. Κάθε φορολογούμενος δικαιούται να δηλώσει έναν ακατάσχετο τραπεζικό λογαριασμό στον οποίο ποσό έως 1.250 ευρώ προστατεύεται μηνιαίως. Εφόσον το υπόλοιπο ξεπερνά το ποσό αυτό, τότε το υπερβάλλον κατάσχεται.5) ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΑΚΑΤΑΣΧΕΤΟ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΘΕΤΙΚΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣΣτους κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς το υπόλοιπο διαιρείται ανάλογα με τον αριθμό των συνδικαιούχων. Τεκμαίρεται ότι στον συνδικαιούχο αναλογεί το υπάρχον χρηματικό ποσό διαιρεμένο με το σύνολο των συνδικαιούχων.Έτσι, σε λογαριασμό με υπόλοιπο 2500 ευρώ, και δύο συνδικαιούχους, δεν μπορεί να επιβληθεί κατάσχεση (αν ο λογαριασμός έχει δηλωθεί ως ακατάσχετος) καθώς υπάρχει το όριο προστασίας των 1250 ευρώ. Γενικώς σε κοινούς λογαριασμούς, κατάσχεται το ένα δεύτερο αν οι δικαιούχοι είναι δύο και το ένα τρίτο αν οι δικαιούχοι είναι τρεις κ.ο.κ.Αν δεν έχει δηλωθεί το ακατάσχετο του λογαριασμού, τότε κατάσχεται όλος ο καταθετικός λογαριασμός.6) ΠΟΙΑ ΑΛΛΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΣΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣΗ εφορία δεν μπορεί να προχωρήσει στην κατάσχεση προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων για χρέη προς το Δημόσιο. Αυτά είναι:- Το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης (ΚΕΑ).- Το κοινωνικό μέρισμα.- Η εφάπαξ οικονομική ενίσχυση σε χαμηλοσυνταξιούχους.- Το επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ.- Το επίδομα θέρμανσης.- Η διατροφή ανήλικου τέκνου.- Τα προνοιακά επιδόματα.- Η επιδότηση ενοικίου. – Τα χρηματικά έπαθλα της λοταρίας του Υπ. Οικονομικών. – Το επίδομα εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης που καταβάλλεται σε ανέργους.- Οι παροχές που χορηγούνται στους ασφαλισμένους από τον ΕΛΓΑ. – Τα χρηματικά βοηθήματα που δίνονται με απόφαση δημοτικού συμβουλίου σε εξαιρετικές περιπτώσεις.- Η κατάθεση για εξόφληση οφειλής ασφαλιστικού ταμείου.- Η κρατική επιχορήγηση.- Η κατάθεση για πλειοδοσία σε πλειστηριασμό.- Κάθε άλλο επίδομα που έχει χαρακτηριστεί ρητώς ως «ακατάσχετο» από τη νομοθεσία που το προβλέπει.7) ΓΙΑ ΠΟΣΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΑΚΑΤΑΣΧΕΤΟ ΠΟΣΟ ΣΤOΝ ΤΡΑΠΕZΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΜετά από γνωμάτευση του Ν.Σ.Κ. δεν προκύπτει από διάταξη νόμου ότι υφίσταται χρονικός περιορισμός για το ακατάσχετο του συγκεκριμένου ποσού, μηνιαίου ή αναδρομικού, δεδομένου ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώνεται ο σκοπός του νόμου, δηλαδή η προστασία μισθωτών και συνταξιούχων με χαμηλά εισοδήματα. 8) ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΡΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣΓια να αρθεί η κατάσχεση πρέπει να εξοφληθεί ή να διαγραφεί το χρέος για το οποίο επιβλήθηκε.Άρθρα 7 και 9 του ν.δ. 356/1974 (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων), όπως ισχύει σήμερα και άρθρο 48 παρ. 1 του ν. 4174/20139) ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΟΦΕΙΛΕΣ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 50€ Δεν επιβάλλεται κατάσχεση στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων με τη διαδικασία του άρθρου 30Α του ν.δ. 356/1974 (έντυπη διαδικασία) για απαιτήσεις (κεφάλαιο και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, τόκους και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής) μικρότερες των 50€.Σημειώνεται ότι τα ανωτέρω δεν ισχύουν για κατασχέσεις στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων που επιβάλλονται με τη διαδικασία του άρθρου 30Β του ΚΕΔΕ (κοινοποίηση κατασχετηρίων με ηλεκτρονικά μέσα).10) ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΘΕΙ ΤΟ ΠΟΣΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΦΟΡΟ Ο Προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ., μετά από σχετική αίτηση του οφειλέτη, μπορεί να περιορίσει το ποσό της κατάσχεσης με αιτιολογημένη απόφασή του, χωρίς διακρίσεις. Επίσης μπορεί να περιορίσει το ποσοστό της κατάσχεσης που επιβλήθηκε.Προϋποθέσεις για τους παραπάνω περιορισμούς της κατάσχεσης είναι: • η πραγματική οικονομική αδυναμία,• λόγοι υγείας, • το ύψος της οφειλής, • η παλαιότητα και το είδος της οφειλής • ΠΟΛ.1092/3.4.2014, άρθρο 30 του ν.δ. 356/1974, αριθμ. Δ6Α 1054391 ΕΞ 2014/1.4.2014 Απόφαση του Γ.Γ.Δ.Ε. περί μεταβίβασης αρμοδιοτήτων σε όργανα της Φορολογικής Διοίκησης.11) ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥΕιδικά για κατασχέσεις απαιτήσεων στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων, η παραπάνω δήλωση του πιστωτικού ιδρύματος γίνεται εντός οκτώ εργασίμων ημερών από την επίδοση του κατασχετηρίου σε αντιδιαστολή με τις λοιπές δηλώσεις τρίτων οι οποίες γίνονται εντός οκτώ ημερολογιακών ημερών από την επίδοση του κατασχετηρίου. (ν.δ. 356/1974 άρθρο 32 παρ. 1 και ΠΟΛ.1109/14.4.2014)