Tax Flash: Αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την συμβατότητα του καθεστώτος φορολογικής μεταχείρισης των λιμένων της Ιταλίας και της Ισπανίας με τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων

ΕΔΡΑ JEAN MONNET ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΚΑΤΟΧΟΣ ΕΔΡΑΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΒΒΑΪΔΟΥΗ Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με δυο αποφάσεις της, πρότεινε στην Ιταλία και στην Ισπανία την προσαρμογή της φορολογίας εισοδήματος επί των λιμένων τους με τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Στην Ιταλία οι λιμένες απολαμβάνουν πλήρη απαλλαγή από τον εταιρικό φόρο εισοδήματος. Στην Ισπανία οι λιμένες απαλλάσσονται από τον εταιρικό φόρο εισοδήματος όσον αφορά τις κύριες πηγές των εσόδων τους, όπως τα λιμενικά τέλη ή τα έσοδα από εκμίσθωση ή παραχώρηση συμβολαίων. Μάλιστα, στην Χώρα των Βάσκων οι λιμένες απαλλάσσονται πλήρως από τον εταιρικό φόρο εισοδήματος. Το υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς των λιμένων στην Ιταλία και στην Ισπανία ίσχυε πριν την θέση σε ισχύ της Συνθήκης της ΕΕ στα κράτη αυτά. Κατά συνέπεια, τα μέτρα αυτά θεωρούνται ως «υφιστάμενη ενίσχυση» και η αξιολόγησή τους είναι υποκείμενη σε μία ειδική συνεργατική διαδικασία μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε περίπτωση που μια «υφιστάμενη ενίσχυση» κριθεί ότι τελικά παραβιάζει τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, οι δικαιούχοι δεν απαιτείται να επιστρέψουν την ενίσχυση που έλαβαν στο παρελθόν.Να υπενθυμισθεί ότι τον Απρίλιο του 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε πληροφορήσει την Ιταλία και την Ισπανία αναφορικά με τις ανησυχίες της όσον αφορά την συμβατότητα με το ενωσιακό δίκαιο του φορολογικού καθεστώτος των λιμένων τους (α’ βήμα της προβλεπόμενης διαδικασίας). Σύμφωνα με την αρχική τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς των λιμένων τόσο της Ιταλίας όσο και της Ισπανίας παρέχει στους λιμένες ένα επιλεκτικό πλεονέκτημα, το οποίο ενδέχεται να παραβιάζει τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πρόβλεψη εξαίρεσης από τον φόρο εισοδήματος εταιρειών για τους λιμένες που αποκτούν κέρδη από οικονομικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα η παροχή πρόσβασης στον λιμένα κατόπιν καταβολής σχετικής αμοιβής, μπορεί να τους παρέχει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην περίπτωση που λειτουργούν στην ενιαία αγορά και κατά συνέπεια συνεπάγεται την παροχή κρατικής ενίσχυσης, η οποία ενδέχεται να είναι αντίθετη με τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.Με τις νέες αποφάσεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τις δύο χώρες να προβούν στην προσαρμογή του σχετικού φορολογικού καθεστώτος των λιμένων και να υιοθετήσουν σχετική νομοθεσία, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι οι λιμένες των χωρών αυτών θα υπόκεινται, αρχής γενομένης από την 1 Ιανουαρίου του 2020, σε εταιρικό φόρο εισοδήματος με τον ίδιο τρόπο που υπόκεινται άλλες εταιρείες στην Ιταλία και στην Ισπανία αντιστοίχως (β’ βήμα της προβλεπόμενης διαδικασίας). Οι δύο χώρες διαθέτουν δύο μήνες προθεσμία για να συμμορφωθούν στις αποφάσεις. Σε περίπτωση που Ιταλία και Ισπανία δεν δεχθούν τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τότε η τελευταία μπορεί να αποφασίσει να ανοίξει μία διεξοδική έρευνα, με σκοπό την διαπίστωση της συμβατότητας της «υφιστάμενης ενίσχυσης» με τους ενωσιακούς κανόνες (γΛ βήμα της προβλεπόμενης διαδικασίας). Εάν, στην συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταλήξει ότι το εν λόγω φορολογικό καθεστώς των λιμένων δεν είναι συμβατό με τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, μπορεί να ζητήσει από τα κράτη αυτά την κατάργηση της κρατικής ενίσχυσης που έχει ως συνέπεια την νόθευση του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.Παράλληλα προς τις αποφάσεις αυτές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίζει την έρευνα αναφορικά με την λειτουργία και την φορολογική μεταχείριση των λιμένων και σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και θα λάβει, όπως αναφέρει σε σχετικό δελτίο τύπου που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές του έτους, τα απαραίτητα μέτρα για την διασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ όλων των λιμένων στην ΕΕ. Να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις αυτές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την Ιταλία και την Ισπανία έρχονται σε συνέχεια των αποφάσεων της, με βάση τις οποίες ζητήθηκε από την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Γαλλία η κατάργηση εξαιρέσεων από τον φόρο εισοδήματος εταιρειών, οι οποίες προβλέπονται για τους λιμένες τους.Όπως επισημαίνει Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο διασυνοριακός ανταγωνισμός παίζει σημαντικό ρόλο στον τομέα των λιμένων και επομένως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει την δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού στον καίριο αυτό οικονομικό τομέα στην ΕΕ. Ωστόσο, όπως αναφέρει στο δελτίο τύπου, η κατάργηση αδικαιολόγητων φορολογικών πλεονεκτημάτων δεν σημαίνει ότι οι λιμένες δεν θα μπορούν πλέον να λάβουν κρατική στήριξη.Τα κράτη μέλη διαθέτουν σημαντικές δυνατότητες για την ενίσχυση των λιμένων τους, οι οποίες είναι ωστόσο σε συμφωνία με τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απλοποίησε τον Μάιο του 2017 τους κανόνες δημοσίων επενδύσεων στα λιμάνια. Τέλος, οι ενωσιακοί κανόνες επιτρέπουν στα κράτη μέλη να αποζημιώνουν τους λιμένες για το κόστος των παρεχόμενων δημοσίων υπηρεσιών ως υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος.Η αρμόδια Επίτροπος για την πολιτική ανταγωνισμού κα Vestager, αναφέρει σχετικώς ότι «Τα λιμάνια αποτελούν βασικές υποδομές για την οικονομική ανάπτυξη και την περιφερειακή ανάπτυξη. Για τον λόγο αυτό οι ενωσιακοί κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων αφήνουν μεγάλα περιθώρια στα κράτη μέλη για την παροχή στήριξης και επενδύσεων στα λιμάνια. Παράλληλα, προκειμένου να διασφαλισθεί ο υγιής ανταγωνισμός στην ΕΕ, τα λιμάνια που αποκτούν κέρδη από οικονομικές δραστηριότητες πρέπει να καταβάλλουν φόρους με τον ίδιο τρόπο που καταβάλλουν και οι άλλες εταιρείες, και επομένως ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο».