Tax Flash: Νέος κατάλογος «τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου» αναφορικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας

ΕΔΡΑ JEAN MONNET ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΚΑΤΟΧΟΣ ΕΔΡΑΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΒΒΑΪΔΟΥ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε νέο κατάλογο με 23 τρίτες χώρες, οι οποίες παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα πλαίσια για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ο νέος κατάλογος που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2019 αντικαθιστά αυτόν που ισχύει από τον Ιούλιο του 2018.Σκοπός του καταλόγου είναι η προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ, αποτρέποντας αποτελεσματικότερα τους κινδύνους της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ως αποτέλεσμα της καταχώρισης μιας χώρας στον κατάλογο αυτό, θα απαιτείται από τις τράπεζες και άλλες οντότητες που καλύπτονται από τους κανόνες περί νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες να προβαίνουν σε αυξημένους ελέγχους («δέουσα επιμέλεια») στις χρηματοοικονομικές πράξεις, οι οποίες αφορούν πελάτες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από τις εν λόγω τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, ώστε να εντοπίζονται αποτελεσματικότερα οι ύποπτες χρηματικές ροές.Ο νέος κατάλογος καταρτίστηκε ύστερα από ενδελεχή ανάλυση, βάσει νέας μεθοδολογίας που εφαρμόζει τα αυστηρότερα κριτήρια της 5ης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η οποία ισχύει από τον Ιούλιο του 2018.Η Επιτροπή έχει την εντολή να διενεργήσει αυτοτελή αξιολόγηση και να εντοπίσει τις τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, στο πλαίσιο της τέταρτης και της πέμπτης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.Ειδικότερα ο κατάλογος καταρτίστηκε με βάση την ανάλυση 54 δικαιοδοσιών προτεραιότητας, η οποία διεξήχθη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη συμβολή των κρατών μελών και δημοσιεύθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2018. Οι χώρες που αξιολογήθηκαν πληρούν τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα κριτήρια:■ έχουν συστημικό αντίκτυπο στην ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ·■ έχουν κριθεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ως διεθνή υπεράκτια («offshore») χρηματοοικονομικά κέντρα·■ έχουν οικονομική σημασία για την ΕΕ και ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς μ’ αυτήν.Για κάθε χώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησε το επίπεδο της υφιστάμενης απειλής, το νομικό πλαίσιο και τους ελέγχους που διενεργούνται για την αποτροπή των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε, επίσης, υπόψη της το έργο της ειδικής ομάδας χρηματοοικονομικής δράσης («FATF’), που είναι ο διεθνής φορέας καθορισμού προτύπων στον τομέα αυτόν.Τελικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 23 χώρες παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα συστήματά τους για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται 12 χώρες που έχουν καταγραφεί από τη FATF και 11 πρόσθετες δικαιοδοσίες. Ορισμένες από τις χώρες που αναφέρονται σήμερα περιλαμβάνονται ήδη στον υπάρχοντα κατάλογο της ΕΕ, ο οποίος περιλαμβάνει 16 χώρες.Οι 23 δικαιοδοσίες είναι οι εξής:1) Αφγανιστάν, 2) Αμερικανική Σαμόα, 3) Μπαχάμες, 4) Μποτσουάνα, 5) Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας, 6) Αιθιοπία, 7) Γκάνα, 8) Γκουάμ, 9) Ιράν, 10) Ιράκ, 11) Λιβύη, 12) Νιγηρία, 13) Πακιστάν, 14) Παναμάς, 15) Πουέρτο Ρίκο, 16) Σαμόα, 17) Σαουδική Αραβία, 18) Σρι Λάνκα, 19) Συρία,20) Τρινιδάδ και Τομπάγκο, 21) Τυνησία, 22) Αμερικανικές Παρθένες Νήσοι, και 23) Υεμένη.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον κατάλογο υπό τη μορφή κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού. Στη συνέχεια, ο κανονισμός αυτός θα υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για έγκριση εντός ενός μηνός (με δυνατότητα παράτασης ενός μηνός). Όταν εγκριθεί, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα αρχίσει να ισχύει 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει τη συνεργασία της με τις χώρες που παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες στο πλαίσιο του εν λόγω κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού, εστιάζοντας ειδικότερα στα κριτήρια διαγραφής από τον κατάλογο αυτόν. Ο εν λόγω κατάλογος δίνει τη δυνατότητα στις απαριθμούμενες χώρες να εντοπίσουν ευκολότερα τους τομείς που επιδέχονται βελτίωση, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την πιθανή διαγραφή τους, ύστερα από τη διόρθωση των στρατηγικών τους ανεπαρκειών.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρακολουθεί την πρόοδο που σημειώνουν οι χώρες του καταλόγου, θα συνεχίσει να επιτηρεί τις χώρες που αποτελούν αντικείμενο αξιολόγησης και θα ξεκινήσει την αξιολόγηση επιπλέον χωρών, σύμφωνα με τη δημοσιευμένη μεθοδολογία της. Επομένως, η Επιτροπή θα επικαιροποιήσει τον κατάλογο αναλόγως, ενώ θα εξετάσει και τις δυνατότητες για περαιτέρω ενίσχυση της μεθοδολογίας της όπου αυτό χρειάζεται, με σκοπό να εξασφαλίσει τον αποτελεσματικό εντοπισμό των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου και την αναγκαία παρακολούθησή τους.Η κ. Βιέρα Γιούροβα, επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, δήλωσε τα εξής: «Έχουμε θεσπίσει τα αυστηρότερα πρότυπα στον κόσμο για την καταπολέμηση των εσόδων από παράνομες δραστηριότητες· όμως, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το βρώμικο χρήμα από άλλες χώρες δεν θα βρίσκει τρόπο να εισέρχεται στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Το βρώμικο χρήμα είναι η τροφή του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Καλώ τις χώρες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο να διορθώσουν άμεσα τις ανεπάρκειές τους. Η Επιτροπή είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί στενά μ’ αυτές ώστε τα ζητήματα αυτά να αντιμετωπιστούν προς το αμοιβαίο μας συμφέρον.»Να σημειωθεί ότι η έκδοση της τέταρτης (σε ισχύ από τον Ιούνιο του 2015) και της πέμπτης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (ισχύει από τις 9 Ιουλίου 2018) έχει ενισχύσει σημαντικά το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ.Ύστερα από την έναρξη ισχύος της τέταρτης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έναν πρώτο ενωσιακό κατάλογο με χώρες υψηλού κινδύνου, που βασίζεται στην αξιολόγηση της ειδικής ομάδας χρηματοοικονομικήςΠεραιτέρω, η πέμπτη οδηγία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες διεύρυνε τα κριτήρια για τον εντοπισμό των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου, προσθέτοντας ιδίως τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρειών και νομικών μορφωμάτων. Μ’ αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζονται καλύτερα οι κίνδυνοι που πηγάζουν από τη σύσταση εικονικών εταιρειών και αδιαφανών δομών, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιούνται από εγκληματίες και τρομοκράτες για την απόκρυψη των πραγματικών δικαιούχων μιας συναλλαγής (μεταξύ άλλων και για σκοπούς φοροδιαφυγής).Αναφορικά με την πολιτική με τρίτες χώρες, προβλέπεται ότι προκειμένου να προστατευθεί η ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, επισημαίνονται οι δικαιοδοσίες τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ, οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης («τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου»).Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξουσιοδοτείται να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, με σκοπό να επισημανθούν οι τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τις στρατηγικές ανεπάρκειες, ιδίως όσον αφορά:α) το νομικό και θεσμικό πλαίσιο καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στην τρίτη χώρα, ιδίως:i) την ποινικοποίηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας,ii) τα μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη,iii) τις απαιτήσεις σχετικά με την τήρηση αρχείων, καιiv) τις απαιτήσεις σχετικά με τις αναφορές ύποπτων συναλλαγών·v) τη διαθεσιμότητα ακριβών και έγκαιρων πληροφοριών προς τις αρμόδιες αρχές σχετικά με την πραγματική κυριότητα των νομικών προσώπων και μορφωμάτων·β) τις εξουσίες των αρμόδιων αρχών της τρίτης χώρας και τις διαδικασίες που εφαρμόζουν με στόχο την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων επαρκώς αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων, καθώς και τις πρακτικές της τρίτης χώρας σχετικά με τη συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών·γ) την αποτελεσματικότητα του συστήματος ΚΞΧ/ΧΤ της τρίτης χώρας όσον αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας εκ μέρους της τρίτης χώρας.Οι εν λόγω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις θεσπίζονται εντός ενός μηνός από τον εντοπισμό των στρατηγικών ανεπαρκειών που αναφέρονται στην εν λόγω παράγραφο. Κατά την έκδοση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνει υπόψη, όπου κρίνεται απαραίτητο, τις σχετικές εκτιμήσεις, αξιολογήσεις ή εκθέσεις που συντάσσουν διεθνείς οργανισμοί και φορείς καθορισμού προτύπων με αρμοδιότητες στον τομέα της πρόληψης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέπτυξε τη δική της μεθοδολογία για τον εντοπισμό των χωρών υψηλού κινδύνου, η οποία βασίζεται σε πληροφορίες της FATF και συμπληρώνεται από τη δική της εμπειρογνωμοσύνη, καθώς και από άλλες πηγές όπως η Ευρωπόλ. Πρόκειται για μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση για τον εντοπισμό χωρών με ανεπάρκειες οι οποίες αποτελούν κίνδυνο για το χρηματοοικονομικό σύστημα της ΕΕ. Η απόφαση για την καταχώριση χωρών που στο παρελθόν δεν περιλαμβάνονταν στον κατάλογο αντικατοπτρίζει την τρέχουσα εκτίμηση των κινδύνων, σύμφωνα με τη νέα μεθοδολογία. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από την τελευταία επικαιροποίηση του καταλόγου.