Ο παραλογισμός του μη συμψηφισμού παρακρατούμενων φόρων σε εκπρόθεσμες δηλώσεις

Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικον. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής – φοροτεχνικός

Το ζήτημα της παραγραφής του δικαιώματος για
επιστροφή ή συμψηφισμό παρακρατηθέντος φόρου εισοδήματος είναι γνωστό και
παλαιό, όμως τους τελευταίους μήνες που βρίσκονται σε ισχύ και οι διατάξεις του
ν. 4446/2016 για την οικειοθελή αποκάλυψη εισοδημάτων επανήλθε στο προσκήνιο
αναδεικνύοντας για πολλοστή φορά τον παραλογισμό ορισμένων διατάξεων του
φορολογικού μας συστήματος. Το τραγελαφικό της υπόθεσης δεν είναι η μη
δυνατότητα επιστροφής παρακρατηθέντων φόρων μετά από ορισμένο χρονικό
διάστημα—αυτό άλλωστε είναι σωστό βάσει του γενικότερου πλαισίου της παραγραφής—,
αλλά η μη δυνατότητα συμψηφισμού των παρακρατηθέντων φόρων με τον κύριο φόρο
κατά την υποβολή των εκπρόθεσμων δηλώσεων!

Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις
φορολογούμενων (φυσικών ή νομικών προσώπων) που υποβάλλουν εκπρόθεσμες δηλώσεις
φορολογίας εισοδήματος —μετά την παρέλευση τριών ετών από τη λήξη της προθεσμίας
υποβολής τους— στις οποίες εκτός των άλλων έχουν συμπεριλάβει και ποσά
παρακρατηθέντων φόρων (σ.σ. που είχαν καταβληθεί και αποδοθεί στο ελληνικό
δημόσιο). Στις εν λόγω περιπτώσεις οι αρμόδιες Δ.Ο.Υ. (ακολουθώντας τις οδηγίες
της Διοίκησης) κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος δεν
συμψηφίζουν τα ποσά του παρακρατηθέντος φόρου με αποτέλεσμα οι
φορολογούμενοι ουσιαστικά να πληρώνουν εκ νέου φόρους για δηλωθέντα εισοδήματα
για τα οποία μάλιστα είχαν ήδη παρακρατηθεί οι φόροι στην πηγή τους και φυσικά
είχαν αποδοθεί πριν από χρόνια στο κρατικό ταμείο¹.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το
υπ. Οικονομικών με την ΠΟΛ.1068/14.3.2012 έκανε δεκτή τη Γνωμ. του Ν.Σ.Κ. υπ΄ αριθμ. 408/2011 σύμφωνα με την οποία «δεν είναι δυνατός ο
συμψηφισμός (έκπτωση) του παρακρατηθέντος φόρου κοινοπραξίας οικονομικού έτους
2005, που κατέβαλε η κοινοπραξία το 2004 με δήλωση απόδοσης παρακρατούμενου
φόρου, με τον κύριο φόρο που προκύπτει από τη δήλωση φόρου εισοδήματος της
οικονομικού έτους 2005, η οποία (δήλωση) υποβλήθηκε από την κοινοπραξία
εκπρόθεσμα στις 25-6-2009 δηλαδή μετά την παρέλευση τριετίας από τη λήξη
προθεσμίας υποβολής της».

Εν συνεχεία με το υπ’ αρ.
πρωτ.: Δ12Α 1165279 ΕΞ 2014/12.12.2014 έγγραφό του
εκτός των άλλων μας επισήμανε ότι, «[…] η υπηρεσία
μας αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα των περιπτώσεων όπου φυσικά ή νομικά πρόσωπα
ζητούσαν κατά την υποβολή εκπρόθεσμων δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος την
έκπτωση παρακρατηθέντων ή προκαταβληθέντων φόρων και προκειμένου να υπάρχει
ομοιόμορφη αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων σε όλες τις Δ.Ο.Υ. για λόγους ίσης
φορολογικής μεταχείρισης, έκρινε σκόπιμο (με αφορμή ερώτημα της Δ.Ο.Υ Α’
Θεσσαλονίκης), να ζητήσει τη συνδρομή του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, το
οποίο μετά την παρέλευση ικανού χρονικού διαστήματος και αφού μελέτησε τα
πραγματικά περιστατικά έλαβε μια συγκεκριμένη νομική θέση, η οποία αποτυπώθηκε
στην 408/2011 γνωμοδότησή του. Κατά συνέπεια, με την ΠΟΛ.1068/14.3.2012, δεν
εκδόθηκε μια απλή διοικητική θέση, αλλά κοινοποιήθηκε γνωμοδότηση της αρμόδιας
αρχής για την νομική υποστήριξη της υπηρεσίας μας και κατ’ επέκταση για την
επίλυση θεμάτων ιδιαίτερης νομικής φύσης, γνωμοδότηση που έγινε αποδεκτή από την
πολιτική ηγεσία […]²».

Έχοντας ως γνώμονα τις θέσεις τις Διοίκησης
του υπ. Οικ. και του Ν.Σ.Κ. η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών απέρριψε τις
ενδικοφανείς προσφυγές φορολογούμενων που προσέφυγαν για το εν λόγω θέμα (σ.σ. υπάρχουν αρκετές απορριπτικές αποφάσεις της Δ.Ε.Δ).

Ας πάμε τώρα και στην ουσία του θέματος.
Είναι λογικό και δίκαιο θα έλεγα να μην μπορεί να ζητά ο φορολογούμενος να του
επιστραφεί ένα ποσό φόρου που προκύπτει από την εκπρόθεσμη δήλωση φορολογίας
εισοδήματος, όταν αυτή υποβάλλεται μετά από την προβλεπόμενη ημερομηνία
παραγραφής της αξίωσης κατά του Δημοσίου. Όμως, θεωρώ παράλογο να μην μπορεί να
συμψηφιστεί με τον κύριο φόρο ο παρακρατηθείς φόρος εισοδήματος, γιατί με τον
τρόπο αυτό ο φορολογούμενος ουσιαστικά πληρώνει διπλό φόρο για το ίδιο εισόδημα.
Είναι οξύμωρο να έχει παρακρατηθεί ο φόρος στην πηγή (σ.σ. σε περιπτώσεις
μισθωτών ή συνταξιούχων ή ελευθέρων επαγγελματιών, κ.λπ.), να έχει αποδοθεί στο
Δημόσιο και τελικά να μην υπάρχει τουλάχιστον η δυνατότητα του συμψηφισμού
(έκπτωσης του φόρου) για τον φορολογούμενο. Κατά την προσωπική μας άποψη το πιο
δίκαιο στις περιπτώσεις αυτές θα ήταν να συμψηφίζεται ο παρακρατηθείς φόρος και
αν τυχόν μετά το συμψηφισμό προκύπτει πιστωτικό υπόλοιπο να μην επιστρέφεται στο
φορολογούμενο.

Ας δούμε δύο χαρακτηριστικά
παραδείγματα:

Παράδειγμα Α: Συνταξιούχος
υπέβαλε εκπρόθεσμα τον 12/2016 τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του οικ. έτους
2012 [ Στην εν λόγω αρχική εκπρόθεσμη δήλωση, ο φορολογούμενος δήλωσε μεταξύ
άλλων στον κωδικό 303 του εντύπου Ε1 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος,
συνολικό καθαρό εισόδημα από κύριες συντάξεις ύψους 19.561,60 €, στον κωδικό 313
(φόρος που αναλογεί στους μισθούς, συντάξεις) ποσό 1.267,86 € και στον κωδικό
315 (φόρος που παρακρατήθηκε στους μισθούς, συντάξεις) τον παρακρατηθέντα φόρο
μισθωτών υπηρεσιών ύψους 1.248,84 € ].

Βλέπουμε ότι η μη δυνατότητα συμψηφισμού του
παρακρατηθέντος φόρου εισοδήματος έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του
φορολογούμενου με 1.939,82 ευρώ.

Παράδειγμα Β: Ελεύθερος
επαγγελματίας υπέβαλε εκπρόθεσμα τον 12/2016 τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος
του οικ. έτους 2012 [ Στην εν λόγω αρχική εκπρόθεσμη δήλωση, ο φορολογούμενος
δήλωσε μεταξύ άλλων στον κωδικό 501 του εντύπου Ε1 της δήλωσης φορολογίας
εισοδήματος, συνολικό καθαρό εισόδημα από ελ. επάγγελμα ύψους 20.500,60 € και
στον κωδικό 605 (φόροι 20% και 10% που παρακρατήθηκαν) ποσό 2.000,00 € ].

Βλέπουμε ότι η μη δυνατότητα συμψηφισμού του
παρακρατηθέντος φόρου εισοδήματος έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του
φορολογούμενου με 3.060,00 ευρώ.

Ευελπιστούμε να δοθεί σύντομα μία λύση από την
ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών για το θέμα αυτό.

____________________

[1] Θυμίζουμε ότι έως 31.12.2013 ίσχυαν οι διατάξεις του άρθρου 84 του ν. 2238/1994, ενώ από 1.1.2014 και μετά ισχύουν οι διατάξεις των άρθρων 36 & 42 του ν. 4174/2014.

[2] Σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο του υπ. Οικ.
είχε γίνει γνωστό ότι «[…]Με τα αριθ. πρωτ.
1075821/2006/Α0012/22.09.2004, 1096800/2440/Α0012/22.12.2004,
Δ12Α1125816ΕΞ/12.09.2012, Δ12Α1160069ΕΞ/21.11.2012, Δ12Α1174647ΕΞ/14.12.2012,
Δ12Α1090026ΕΞ/31.05.2013 και Δ12Α1178060ΕΞ/18.11.2013 έγγραφα έγινε δεκτό ότι η
αξίωση Φυσικού ή νομικού προσώπου για επιστροφή (ή συμψηφισμό) προκαταβληθέντος
και παρακρατηθέντος φόρου εισοδήματος, παραγράφεται μετά από τρία έτη από τότε
που έπρεπε να υποβληθεί η αντίστοιχη δήλωση φορολογίας εισοδήματος, η δε τριετία
της παραγραφής αρχίζει από την 1η του επόμενου (έτους) από το οικείο οικονομικό
έτος[…]».