Δείκτες των οικονομικών εξελίξεων από το Ενημερωτικό Δελτίο του Υπουργείου Οικονομίας

ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞEΛΙΞΕΩΝΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-Η αύξηση στο ΑΕΠ και στις βασικές συνιστώσες του-Βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας-Εκτίναξη των ξένων άμεσων επενδύσεων-Ανατροπή σε απασχόληση και ανεργία2017 το τέλος της ύφεσηςΜετά από μία μακρόχρονη και εξαιρετικά επώδυνη περίοδο ύφεσης, σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής αλλά και αναποτελεσματικής κυβερνητικής διαχείρισης με άνιση κατανομή των βαρών της, η Ελληνική Οικονομία έχει εισέλθει από τα μέσα του 2016 και ύστερα σε τροχιά ανάκαμψης. Το, δε, 2017 αποτελεί ξεκάθαρα το πρώτο έτος ανάπτυξής της.Η αύξηση στο ΑΕΠ και στις βασικές συνιστώσες τουΜε τη δημοσίευση των στοιχείων του β’ τριμήνου είναι εμφανές πως η ελληνική οικονομία έχει περάσει οριστικά το κατώφλι της ανάκαμψης με 3 από τα 4 τελευταία τρίμηνα να σημειώνει θετικούς ρυθμούς επέκτασης και τα δύο τελευταία συνεχόμενα τρίμηνα να διπλασιάζει τον ρυθμό μεγέθυνσης της ενώ όλες οι ενδείξεις για το γ΄ τρίμηνο 2017 να προδιαγράφουν ακόμη ταχύτερη επέκταση. Αυτός ο επιταχυνόμενος ρυθμός ανάκαμψης πρέπει να συνεχιστεί και στο υπόλοιπο του έτους, καθώς είναι προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο στόχος ανάπτυξης του 1,8% εφέτος. Αν εξετάσουμε αθροιστικά την πορεία ανάκαμψης της οικονομίας το α’ εξάμηνο, θα διαπιστώσουμε πως το 2017 έχει την υψηλότερη επίδοση συγκριτικά με τις αντίστοιχες περιόδους των προηγούμενων ετών, χάρις στην ετήσια αύξηση των επενδύσεων (2,7%) και των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (7,4%) και χάρις στην αντίστοιχη αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης (1%) (βλέπε Διάγραμμα 1). Σε κάθε περίπτωση, το α’ εξάμηνο 2017 υπερισχύει με όρους ανάπτυξης του 2014 (όταν επίσης είχε σημειωθεί μία οριακή ανάκαμψη) σε όλα τα μεγέθη που συμβάλλουν στην αύξηση του ΑΕΠ. Γεγονός που υποδηλώνει μία ποιοτική διαφορά ως προς το παρελθόν (βλέπε Διάγραμμα 2). Δ1. Ετήσιος Ρυθμός Οικονομικής Μεγέθυνσης (%) α΄ εξαμήνου για ΑΕΠ, Τελική Καταναλωτική Δαπάνη Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ, Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου, Εξαγωγές Αγαθών και Υπηρεσιών ΑΕΠ Τελική Καταναλωτική Δαπάνη Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝΑκαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου Εξαγωγές Αγαθών και ΥπηρεσιώνΠηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δ2. Ρυθμοί Οικονομικής Μεγέθυνσης (%) α΄ εξαμήνου περιόδου 2014-2017 για ΑΕΠ, Τελική Καταναλωτική Δαπάνη Νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ, Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου, Εξαγωγές Αγαθών και ΥπηρεσιώνΠηγή: ΕΛΣΤΑΤ Βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότηταςΒεβαίως, οι παραγωγικές επενδύσεις και ειδικότερα οι ξένες άμεσες επενδύσεις δεν ανακάμπτουν τυχαία στην Ελλάδα. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης την οποία αντανακλούν δεν οφείλεται μόνο στην τεράστια δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά και στην αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας και τη βελτίωση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, ο δείκτης της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας (με βάση τις σχετικές τιμές καταναλωτή) της Τράπεζας της Ελλάδος που μετρά την εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας της χώρας έναντι των βασικών εμπορικών της εταίρων κατέδειξε αύξηση ανταγωνιστικότητας 2,6% τη περίοδο 2012-2014 και νέα βελτίωση 4,4% από το 2014 ως και το α’ τρίμηνο 2017 (βλέπε Διάγραμμα 3). Δ3. Δείκτης Πραγματικής Σταθμισμένης Συναλλαγματικής Ισοτιμίας(βάσει τιμών κατανάλωσης, 2010=100) ¹Πηγή: ΤτΕΕπιπλέον, ο δείκτης ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum (WEF) ο οποίος για την Ελλάδα έδειχνε επιδείνωση ως το 2013, έκτοτε σημείωσε εμφανή βελτίωση (βλέπε Διάγραμμα 4).Δ4. Δείκτης Ανταγωνιστικότητας του World Economic ForumΠηγή: WEFΣαν αποτέλεσμα των παραπάνω ευνοϊκών εξελίξεων ο δείκτης Οικονομικού κλίματος της Ελλάδος (Economic Sentiment Indicator – ESI) τον Αύγουστο του 2017 αυξήθηκε στις 99,0 μονάδες από 98,2 μονάδες τον Ιούλιο του 2017 και 91,8 μονάδες το 2016 (βλέπε Διάγραμμα 5).Δ5. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος της ΕλλάδοςΠηγή: IOBEΕκτίναξη των ξένων άμεσων επενδύσεωνΤην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την ποιοτική διαφορά στην ανάπτυξη του 2017 αποκαλύπτει η ισχυρή άνοδος των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), οι οποίες το 2016 συνολικά αυξήθηκαν 170% έναντι του 2015 υπερβαίνοντας κατά 800 εκατομ. ευρώ τα επίπεδα εισροών του 2014, ενώ το α’ εξάμηνο του 2017 σημείωσαν νέα άνοδο 185% έναντι του α’ εξαμήνου 2016 και 74% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2014 (βλέπε Διάγραμμα 6).Δ6. Ξένες Άμεσες Επενδύσεις, α΄εξαμήνου (εισροές, δισ ευρώ)Πηγή:ΤτΕΕπίσης, σαν ποσοστό του ΑΕΠ οι εισροές ΞΑΕ αυξάνουν από 0,65% κατά μέσον όρο τη περίοδο 2007-2012 σε 0,97% τη τριετία 2013-2015 και σε 1,95% τη διετία 2016-2017. Έχουμε, δηλαδή, έναν τριπλασιασμό σχεδόν του ειδικού τους βάρους μέσα σε μία δεκαετία.Οι ΞΑΕ έχουν καθοριστική σημασία στην ανάπτυξη μιας οικονομίας που τελεί υπό πολιτικές εσωτερικής υποτίμησης (Μνημόνια) και άρα στενότητας ρευστότητας, κεφαλαίων και ζήτησης, γιατί είναι οι ξένοι κεφαλαιουχικοί πόροι που θα πιστοποιήσουν την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και θα δώσουν την κρίσιμη ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας με πολλαπλασιαστικά οφέλη για το σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αξίζει, δε, να τονιστεί πως βάσει της πρόσφατης μελέτης της Ernst & Young για τις ΞΑΕ στις χώρες της Μεσογείου προέκυψε ότι στο διάστημα 2011-2015 από τις 10.660 ΞΑΕ που πραγματοποιήθηκαν στις μεσογειακές χώρες της ΕΕ μόλις 60 έγιναν στην Ελλάδα (0,6%) και από τα 455 δισ που ήταν η αξία τους για τις χώρες αυτές μόλις 7 δισ αφορούσαν την Ελλάδα (1,5%). Δεδομένου ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας ισοδυναμεί με το 5,4% του ΑΕΠ των εν λόγω χωρών, οι εισροές ΞΑΕ στη χώρα μας ήταν 3,6 φορές λιγότερες απ’ όσες αναλογούν στο μέγεθος της οικονομίας μας. Το γεγονός αυτό εκτός από την αναξιοπιστία που χαρακτήριζε ως πρόσφατα την ελληνική οικονομία, μαρτυρεί, ωστόσο, συγχρόνως τα μεγάλα αναπτυξιακά περιθώρια που υπάρχουν από την προσέλκυση ΞΑΕ στη χώρα μας.Οδηγός οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνΜετά τη μεγάλη κάμψη (-18,9% σε όγκο) των εξαγωγών αγαθών κι υπηρεσιών το 2009, άρχισε έκτοτε μία σταδιακή πορεία ανάκαμψης παρά την συνεχιζόμενη ως το 2014 κάμψη του ΑΕΠ. Η αντοχή και ταχεία αυτή ανάκαμψη των εξαγωγών είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί η εξωστρέφεια της οικονομίας (λόγος εξαγωγών/ΑΕΠ) από 21% το 2006 σε 31% τη τελευταία τετραετία 2014-2017 και σήμερα η στάθμη των εξαγωγών υπερβαίνει το προ κρίσης επίπεδο (βλέπε Διάγραμμα 7). Δ7. Εξαγωγές Αγαθών (εκ. ευρώ)Πηγή: ΕΛΣΤΑΤΜάλιστα, το α’ επτάμηνο 2017 οι εξαγωγές αγαθών σημειώνουν ετήσια αύξηση 18% φθάνοντας το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας και με τις βιομηχανικές εξαγωγές να ηγούνται. Η μεταβολή στην ποιότητα των εξαγωγών διαφαίνεται από την αλλαγή στη σύνθεση του συνόλου των εξαγωγών, με τις εξαγωγές αγαθών που αποτελούσαν το 43% του συνόλου εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών το 2008 να φθάνουν το 55,5% τη διετία 2016-2017. Βιομηχανική ανάταση και δείκτης ΡΜΙ Όπως ιστορικά αποδεικνύεται με βάση την διεθνή εμπειρία, ο πιο σίγουρος δείκτης για την οικονομική ανάκαμψη μιας χώρας είναι η πορεία της βιομηχανικής παραγωγής της. Ο Γενικός Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής στην Ελλάδα σημειώνει σταθερή άνοδο τα τελευταία χρόνια καθώς από ετήσια κάμψη -1,9% το 2014 πέρασε σε άνοδο 1% το 2015 και 2,5% το 2016, ενώ το α’ επτάμηνο 2017 σημειώνει ακόμη μεγαλύτερη αύξηση 6%, δηλαδή τρεις φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη περίοδο του 2016 (βλέπε Διάγραμμα 8).Δ8. Γενικός Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής (2010=100)Πηγή: ΕΛΣΤΑΤΟ εποχικά προσαρμοσμένος Δεί-κτης Υπεύθυνων Προμηθειών (PMI) για τον το-μέα μεταποίησης στην Ελλάδα, (ο οποίος παρέ-χει μια εκτίμηση των επιχειρησιακών συνθηκών) τον Αύγουστο 2017, κατέγραψε τιμή πάνω από το σημαντικό σημείο μηδενικής μεταβολής των 50,0 μονάδων και έκλεισε στις 52,2 μονάδες σημειώνοντας υψηλό εννέα ετών στην ανάπτυ-ξη του κλάδου (βλέπε Διάγραμμα 9).Δ9. Δείκτης Υπεύθυνων ΠρομηθειώνΠηγή: MarkitΗ βελτίωση αυτή του ΡΜΙ οφείλεται στις έντονες αυξήσεις των νέων εργασιών τόσο από την εγ-χώρια αγορά όσο και από τους πελάτες του εξω-τερικού. Τα υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας των επιχειρήσεων αιτιολογούνται από την αύξηση της ζήτησης που οφείλεται στην θετική διάθεση ως προς την ελληνική οικονομία λόγω της επι-στροφής της χώρας στις αγορές ομολόγων τον Ιούλιο.Τα ρεκόρ στον τουρισμό και η αύξηση της μέσης δαπά-νης ανά ταξίδιΒάσει της Έρευνας Συνόρων της ΤτΕ, τον Ιούνιο η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση αυξήθηκε 13,0% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2016 (6,6% στο 6μηνο), ενώ η ταξιδιωτικές εισπράξεις κατά 14,2% (7,1% στο 6μηνο). Η μέση δαπάνη ανά τα-ξίδι, τον Ιούνιο αυξήθηκε 1,6% και οριακά από την αρχή του έτους 0,7%, έναντι της σημαντικής πτώσεως -7,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2016. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στην αύξηση του αριθ-μού των αφίξεων από τις χώρες της Ευρωζώνης που εμφανίζουν υψηλότερη κατά κεφαλήν δα-πάνη ανά ταξίδι: η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν τις σημαντικότε-ρες πηγές εσόδων για τον ελληνικό τουρισμό καθότι το πρώτο εξάμηνο του 2017 μόνο από τις τρεις αυτές χώρες προήλθε το 40,4% των συνολι-κών εσόδων (εξαιρουμένης της κρουαζιέρας). Επίσης όπως διαφαίνεται από τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις τα θετικά αποτελέσματα θα συνεχι-στούν και τους επομένους μήνες. Βάσει του Sete Inteligence σε σχέση με τον αντίστοιχο προ-γραμματισμό του 2016, για τον Σεπτέμβριο ανα-μένεται αύξηση 13% στις προγραμματισμένες θέσεις. Για τον Οκτώβριο παρατηρείται μία αύ-ξηση 18,8%. Θυμίζουμε ότι στόχος του Υπουργεί-ου Τουρισμού είναι ο περιορισμός του φαινόμε-νου εποχικότητας που χαρακτηρίζει τον ελληνι-κό τουρισμό.Οι εκτιμήσεις, λοιπόν, για το 2017 είναι ότι οι αφίξεις θα ξεπεράσουν τα 30 εκατ., με τα έσοδα μεταξύ των 14,5 και 15 δισ. Ευρώ και θα κατα-γράψουν νέα ιστορικά ρεκόρ. Όλοι οι αριθμοί του 2017 είναι ανοδικοί (περιφερειακά αερο-δρόμια, Ελευθέριος Βενιζέλος, οδικοί άξονες).Πρόοδος στις κατασκευές και την οικοδομική δραστη-ριότηταΑπό το 2014 ως σήμερα ο δείκτης παραγωγής στις Κατασκευές, ο οποίος είχε υποστεί μία καθί-ζηση της τάξης του 65% από το 2010 ως το 2013, σημειώνει σταθερή πρόοδο. Έτσι, μολονότι οι κατασκευές παραμένουν σήμερα σε πολύ χαμη-λά επίπεδα, το α’ τρίμηνο 2017 η παραγωγή τους ήταν κατά 47% υψηλότερη αυτής του 2014 (βλέ-πε Διάγραμμα 10). Δ10. Δείκτης Παραγωγής σε Κατασκευές α’ 6μήνου (2010=100)Πηγή: ΕΛΣΤΑΤΕντυπωσιακή βελτίωση σημειώνεται επίσης στον κλάδο της οικοδομικής δραστηριότητας, ο οποί-ος καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης ήταν σε ύφε-ση, αλλά φέτος ανακάμπτει δυναμικά καθώς ο δείκτης όγκου της ιδιωτικής οικοδομικής δρα-στηριότητας σημειώνει ετήσια άνοδο 24% το α’ πεντάμηνο 2017.Ανατροπή σε απασχόληση και ανεργίαΟι παραπάνω θετικές εξελίξεις του 2017 συνέ-βαλαν στον εντονότερο ρυθμό αύξησης θέσεων εργασίας που έχει καταγραφεί από τον Ιανουά-ριο του 2000, δημιουργώντας περισσότερες ελ-πίδες για μείωση του σημαντικά υψηλού ποσο-στού ανεργίας στην Ελλάδα. Έτσι, στη διάρκεια του α’ εξαμήνου 2017 είχαμε σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων κατά 126 άτομα και μείω-ση του αριθμού των ανέργων κατά 100.000 άτο-μα, με συνέπεια το ποσοστό ανεργίας να πέσει τον Ιούνιο στο 21,2% από 23,5% που ήταν το ίδιο διάστημα του 2016 και από 26,7% που ήταν α-ντίστοιχα το 2014 (βλέπε Διάγραμμα 11). Δ11. Ποσοστό Ανεργίας τον μήνα ΙούνιοΠηγή: ΕΛΣΤΑΤΣυνολικά, στο διάστημα της τρέχουσας διακυ-βέρνησης από τον Ιανουάριο 2015 έως τον Ιού-νιο 2017 έχουμε τη δημιουργία 239.000 καθαρών θέσεων εργασίας και τη μείωση των ανέργων κατά 211.000 άτομα (βλέπε Διάγραμμα 12). Δ12. Απασχολούμενοι και Άνεργοι (χιλ.), 2014-2017Πηγή: ΕΛΣΤΑΤΠαρομοίως, σύμφωνα με την ΕΡΓΑΝΗ, οι νέες θέσεις μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα που δημιουργήθηκαν το α’ επτάμηνο 2017 έφθασαν το επίπεδο ρεκόρ των 263.145, ήταν δηλαδή 4% περισσότερες από το ίδιο διά-στημα του 2016 και 39% περισσότερες αντίστοι-χα από αυτές του 2014. ²Πρόοδος στο διαθέσιμο ε-θνικό εισόδημα και τις α-μοιβές εργαζομένωνΗ ανάκαμψη της οικονομίας αρχίζει να αποτυ-πώνεται και στις εισοδηματικές εξελίξεις. Όπως γνωρίζουμε το Ακαθάριστο Εθνικό Διαθέσιμο Εισόδημα μειώθηκε δραματικά κατά τη διάρ-κεια της κρίσης (-25%) με την κάμψη να είναι ιδιαίτερα έντονη τη πρώτη τριετία 2008-2011 (-14,7%), σχεδόν εξίσου σοβαρή τη δεύτερη τριε-τία 2011-2014 (-11%), αλλά τη τελευταία τριετία 2014-2017 να μεταστρέφεται και να ανακάμπτει (2,4%) σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής (ΑΜΕCO). Ειδικότερα, το 2014 ση-μείωσε κάμψη (-2,2%), το 2015 μικρότερη κάμ-ψη (-1,2%), ενώ ακολούθως ανέκαμψε το 2016 (0,4%) και κατ’ εκτίμηση το 2017 (3,3%).Αλλαγή στις συνθήκες ρευ-στότητας και στο κόστος δανεισμούΗ ρευστότητα στην οικονομία βελτιώνεται με το κόστος δανεισμού του ιδιωτικού τομέα να μειώ-νεται σταδιακά κατά 100 μονάδες βάσης περί-που, τις εκδόσεις εταιρικών ομολόγων να υπερ-βαίνουν στο α’ 7μηνο 2017 τα 500 εκατομ με πρόβλεψη έτους πάνω από 1 δισ και τις τράπε-ζες που ως και το 2016 δεν προέβαιναν σε αγο-ρές εταιρικών ομολόγων να έχουν τοποθετήσει φέτος σε αυτά 130 εκατομ. περίπου στο ίδιο διάστημα.Ενδεικτική είναι επίσης και η προοδευτική μείω-ση του κόστους του τραπεζικού δανεισμού από την υψηλού κόστους έκτακτη χρηματοδότηση (ELA) της ΕΚΤ στα 37 δισ σήμερα από 90 δισ που είχε ανέλθει τον Μάιο του 2015 (Διάγραμμα 13). Η βελτίωση της ρευστότητας αποτυπώνεται και στην κατά 3,2% μείωση των Μη Εξυπηρετούμε-νων Ανοιγμάτων (ΜΕΑ) των τραπεζών (αφορούν τα ‘κόκκινα δάνεια’, δηλαδή τα δάνεια με κα-θυστέρηση άνω των 90 ημερών, καθώς και εκεί-να που κρίνονται αβέβαιης είσπραξης) στο πρώτο εξάμηνο του 2017. Η μείωση έφερε τα ΜΕΑ (44,9% των συνολικών ανοιγμάτων) στα 101,8 δισ. ευρώ ή 1,6 δισ. ευρώ χαμη-λότερα από το ποσό – στόχο που ήταν 103,4 δισ. ευρώ (Διάγραμμα 14).Δ13. Κόστος Έκτακτης Χρηματοδότησης (ELA)Πηγή:ΤτΕΔ14. Υπόλοιπο και Δείκτης ΜΕΑΠηγή:ΤτΕΌσον αφορά στα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) στο τέλος Ιουνίου είχαν μειωθεί στα 72,8 δισ. ευρώ έναντι στόχου 72,4 δισ. Ευρώ. Έτσι ,ο δείκτης ΜΕΑ βρίσκεται στο 50,6%, υψηλότερα από την πρόβλεψη του 50% για το εν λόγω τρί-μηνο, ενώ ο δείκτης ΜΕΔ στο 36,1% συγκριτικά με την πρόβλεψη του 35% (Διάγραμμα 15).Δ15. Υπόλοιπο και Δείκτης ΜΕΔΠηγή:ΤτΕΑναστροφή τάσης και στις ιδιωτικές καταθέσεις Η μακρά περίοδος κάμψης των ιδιωτικών κατα-θέσεων που τροφοδότησε η ύφεση, η ανεργία, η μείωση των αμοιβών και η αύξηση της φορολο-γίας, σταμάτησε μέσα στο 2017 χάρις στην οικο-νομική αναζωογόνηση που λαμβάνει χώρα και είναι ιδιαίτερα εμφανής μετά τον Απρίλιο με τους επόμενους μήνες να προβλέπονται περαι-τέρω ανοδικοί λόγω ενίσχυσης της βιομηχανίας, του τουριστικού ρεύματος και γενικότερα των ρυθμών ανάπτυξης (Διάγραμμα 16).Δ16. Ιδιωτικές Καταθέσεις (Επιχειρήσεις και Νοικοκυριά, δισ. ευρώ)Πηγή:ΤτΕΜείωση ιδιωτικού και δη-μόσιου χρέους σαν ποσοστό στο ΑΕΠΑν η οικονομία δεν είχε τα βαρίδια των χρεών, τότε η ανάκαμψη θα αποτελούσε μία σχετικά πιο εύκολη υπόθεση. Από την άποψη αυτή έχει μεγάλη σημασία το ότι τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει η διαδικασία απομόχλευσης, δηλαδή περιορισμού των χρεών, τόσο των ιδιωτών όσο και του δημοσίου όπως διαφαίνεται στα παρα-κάτω διαγράμματα. Διαδικασία που θα ενισχυ-θεί στην πορεία με την διευθέτηση των «κόκκι-νων δανείων» και την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους.Έτσι, το μεν δημόσιο χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ υποχώρησε ελαφρά από 180% το 2014 σε 176% το α’ τρίμηνο 2017 (Διάγραμμα 17), ενώ το ιδιω-τικό χρέος/ΑΕΠ υποχώρησε κατά 10 εκατοστιαί-ες μονάδες από 147% το 2012 σε 137% το 2016 (Διάγραμμα 18).Δ17. Δημόσιο Χρέος/ΑΕΠΠηγή:EurostatΔ18. Ιδιωτικό Χρέος/ΑΕΠΠηγή:EurostatΆλμα δημισιονομικής προ-σαρμογήςΔεν υπάρχει αμφιβολία πως η μεγαλύτερη προ-σαρμογή της ελληνικής οικονομίας σημειώθηκε διαχρονικά στο δημοσιονομικό τομέα που ήταν και ο πρώτιστος στόχος της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης και των μνημονίων. Έτσι το μεν δημόσιο έλλειμμα σαν ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε από -15% το 2009 σε -0,5% το 2016. Παράλληλα, το πρωτογενές έλλειμμα που ήταν στο -10% του ΑΕΠ το 2009, κατέστη πλεό-νασμα 4% αντίστοιχα το 2016 (Διάγραμμα 19).Δ19. Δημοσιονομικό και Πρωτογενές ΙσοζύγιοΠηγή:EurostatΉταν αυτή η μεταστροφή του πρωτογενούς ελ-λείμματος σε πλεόνασμα πολύ ανώτερο μάλιστα του επίσημου στόχου που ώθησε τα spread των ελληνικών κρατικών ομολόγων να μειωθούν πάνω από 300 μονάδες βάσης σε λιγότερο από ένα χρόνο (Διάγραμμα 20).Δ20. Spread (10ετίας, Ελλάδα-Γερμανία) των Ελ-ληνικών Κρατικών ΟμολόγωνΠηγή:EKT________________________¹ Η μείωση του δεικτη ισοδυναμεί με αύξηση της ανταγωνιστικότητας, ήτοι τα δύο μεγέθη κινούνται αντίστροφα.² Θυμίζουμε ότι τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ αφορούν μόνον στις θέσης μισθωτής εργασίας και υπόκεινται σε έντονη εποχικότητα.