Αναλυτικά όλες οι νέες υποχρεώσεις στο ΕΡΓΑΝΗ με το νέο νομοσχέδιο του υπ. Εργασίας
Με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στην βουλή «ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ, ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ» καθορίζονται νέες διαδικασίες σε ότι αφορά την τήρηση στοιχείων από τον εργοδότη στο σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «ΕΡΓΑΝΗ» και στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του Σ.ΕΠ.Ε. (ΟΠΣ – ΣΕΠΕ).
Αναλυτικά :
α) στο «ΕΡΓΑΝΗ» είναι υποχρεωτική η τήρηση στοιχείων όπως κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, καθώς και η υπερεργασία και η νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση των εργαζομένων κ.λπ.
Άρθρο 38
Καταχώριση αλλαγής ή τροποποίησης ωραρίου στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ»
Η αδήλωτη υπερεργασία και υπερωρία ως επιμέρους εκδοχή της αδήλωτης εργασίας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής αγοράς εργασίας. Στο βαθμό που αφορά, επιπλέον, επαγγελματικές δραστηριότητες, οι οποίες εμπίπτουν στον άτυπο τομέα της οικονομίας, αναδεικνύεται σε βασικό παράγοντα επιδείνωσης των δημοσιονομικών μεγεθών, απώλειας φορολογικών εσόδων και πόρων των ασφαλιστικών ταμείων. Από αυτή την πρακτική εργασιακής και ασφαλιστικής απάτης δεν ζημιώνονται μόνο τα ασφαλιστικά ταμεία. Αυξάνεται και η ανεργία, γιατί οι αδήλωτες ώρες υπερεργασίας και υπερωρίας, καλύπτουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων για νέες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, οι παράνομες υπερωρίες είναι και παράγοντας επικινδυνότητας και πρόκλησης εργατικών ατυχημάτων.
Με το Άρθρο 80 του ν. 4144/2013 (Α’ 88) θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική τήρηση από τον εργοδότη Ειδικού Βιβλίου τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών, στο οποίο καταχωρούνται αλλαγές και τροποποιήσεις του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους. Στη συνέχεια, με το Άρθρο 55 του ν. 4310/2014 (Α’ 258), η τήρηση βιβλίου καταχώρισης των αυτών ως άνω αλλαγών και τροποποιήσεων αντικαταστάθηκε με την υποχρεωτική καταχώριση των ως άνω στοιχείων στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ». Η καταχώριση λαμβάνει χώρα το αργότερο έως και την ημέρα της αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και σε κάθε περίπτωση πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους. Ειδικά για τις υπερωρίες διατηρήθηκε το Ειδικό Βιβλίο, καθώς και η παράλληλη υποχρέωση καταχώρισης στο «ΕΡΓΑΝΗ», εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε μήνα, των
υπερωριών που πραγματοποιήθηκαν τον προηγούμενο μήνα. Η μετάβαση από το Ειδικό Βιβλίο στο ηλεκτρονικό σύστημα καταχώρισης «ΕΡΓΑΝΗ» αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα για τη διευκόλυνση του έργου των ελεγκτικών οργάνων. Όπως αποδείχτηκε στην πράξη, η τήρηση βιβλίου δεν καθιστούσε εφικτό τον αποτελεσματικό έλεγχο, ενώ παρατηρούνταν συχνά φαινόμενα παραποίησης του βιβλίου.
Ωστόσο, ο ν. 4310/2014 δεν υπήγαγε στο πεδίο εφαρμογής του και τις υπερωρίες, οι οποίες, υπό το ισχύον καθεστώς, εξακολουθούν να καταχωρούνται στο Ειδικό Βιβλίο, με αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη διάσπαση του τρόπου καταχώρισης και παρακολούθησης της παροχής εργασίας των εργαζομένων. Παράλληλα, η εκ των υστέρων καταχώριση στο «ΕΡΓΑΝΗ» συνιστά τροχοπέδη στην αποτελεσματικότητα του ελέγχου από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, ελλείψει της δυνατότητας διαπίστωσης τυχόν παραβάσεων κατά τη διενέργεια του ελέγχου, δηλαδή, κατά το χρόνο παροχής της υπερωριακής απασχόλησης.
Το ΣΕΠΕ διενεργεί ελέγχους βάσει προγραμματισμού ή μετά από καταγγελίες και διαπιστώνει ότι σε πολλές περιπτώσεις:
α) Οι εργαζόμενοι πληρώνονται την υπερεργασία μόνο για την ημέρα του ελέγχου, διότι τάχα μόνο εκείνη την ημέρα υπήρξε ανάγκη για πρόσθετη εργασία, ενώ στις ανώνυμες καταγγελίες δηλώνεται καθημερινή υπερεργασία.
β) Τηρείται από τις επιχειρήσεις Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και Υπερωριών σε εκτυπωμένες μηχανογραφημένες σελίδες, οι οποίες, όπως συχνά ανώνυμα καταγγέλλεται, καταστρέφονται μετά το πέρας της υπερωρίας, σε περίπτωση που δεν διενεργηθεί έλεγχος, ενώ οι ώρες υπερωριακής εργασίας καταχωρούνται στο ΕΡΓΑΝΗ μόνο για την ημερομηνία του ελέγχου.
γ) Δεν τηρείται Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και Υπερωριών και δεν τίθεται στη διάθεση των ελεγκτικών οργάνων για έλεγχο, όταν ζητείται, διότι το επιβαλλόμενο πρόστιμο είναι ασήμαντο σε σχέση με το κέρδος.
Με δεδομένο ότι μία από τις πιο διαδεδομένες μορφές αδήλωτης εργασίας, ειδικά σε κλάδους εποχικής απασχόλησης, όπως ο τουρισμός και ο επισιτισμός, είναι οι αδήλωτες ώρες υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης, κρίνεται αναγκαία η ρύθμιση του ζητήματος μέσω της καταχώρισης των υπερωριών στο «ΕΡΓΑΝΗ».
Η προτεινόμενη διάταξη κρίνεται κατάλληλη για την αντιμετώπιση του εν λόγω προβλήματος, καθώς το «ΕΡΓΑΝΗ» είναι πλέον ένα διαδεδομένο και εύχρηστο σύστημα, με το οποίο οι επιχειρήσεις έχουν αποκτήσει την απαραίτητη εξοικείωση, καθώς ήδη από το 2014 η ηλεκτρονική καταχώριση αλλαγών και τροποποιήσεων του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας είναι υποχρεωτική. Επομένως, με στόχο τη θεσμοθέτηση ενός ενοποιημένου συστήματος καταχώρισης και ελέγχου, κρίνεται σκόπιμη η πλήρης μετάβαση από την τήρηση βιβλίου στην καταχώριση όλων των σχετικών στοιχείων στο «ΕΡΓΑΝΗ». Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται ο έλεγχος τήρησης της υπέρβασης των ωραρίων εργασίας και αποφεύγεται το φαινόμενο να παραποιούνται τα αθεώρητα βιβλία υπερωριών.
Διάταξη νόμου
Καταχώριση αλλαγής ή τροποποίησης ωραρίου στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ»
Η παρ. 1 του άρθρου 80 του ν. 4144/2013 αντικαθίσταται ως εξής :
«1. α. Ο εργοδότης υποχρεούται να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «ΕΡΓΑΝΗ» κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, το αργότερο έως και την ημέρα αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, και σε κάθε περίπτωση πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζομένους, καθώς και την υπερεργασία και τη νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση πριν την έναρξη πραγματοποίησής της.
β. Αν διαπιστωθεί από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα τροποποίηση ωραρίου εργασίας εργαζομένου ή υπερωριακή του απασχόληση χωρίς αυτή να έχει γνωστοποιηθεί κατά τα ανωτέρω πριν την έναρξη πραγματοποίησής της, επιβάλλονται με πράξη του αρμόδιου οργάνου σε βάρος του εργοδότη κυρώσεις, σύμφωνα με το Άρθρο 24 και 28 του ν. 3996/2011.
γ. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζεται η διαδικασία καταχώρισης, τα στοιχεία που γνωστοποιούνται και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.
δ. Η παρ. 1 του άρθρου 55 του ν. 4310/2014 (Α’ 258) καταργείται και οι υπόλοιπες παράγραφοι του άρθρου αναριθμούνται αντίστοιχα.
ε. Η ισχύς της παρούσας παραγράφου αρχίζει από την έκδοση της απόφασης της περ. γ’».
β) στο ΟΠΣ – ΣΕΠΕ είναι υποχρεωτική η τήρηση των στοιχείων του απασχολούμενου προσωπικού σε οικοδομική εργασία ή τεχνικό έργο.
Άρθρο 39
Ηλεκτρονική αναγγελία του απασχολούμενου προσωπικού επί εκτέλεσης οικοδομικής εργασίας ή τεχνικού έργου Η εξαίρεση του κλάδου των οικοδομικών και τεχνικών έργων από την υποχρέωση ανάρτησης πίνακα προσωπικού και τις σχετικές καταχωρίσεις στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του ΣΕΠΕ (ΟΠΣ-ΣΕΠΕ) έχει συμβάλει στην έκρηξη του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας στον εν λόγω κλάδο, καθώς τα ελεγκτικά όργανα δεν είναι σε θέση να επιτελέσουν αποτελεσματικά το έργο τους. Λαμβάνοντας υπόψη και τη διαδομένη χρήση του ΟΠΣ-ΣΕΠΕ, η ειδική αυτή μεταχείριση δεν δικαιολογείται από κάποιον αποχρώντα λόγο, συνεπώς, είναι απαραίτητο και ο συγκεκριμένος κλάδος να αντιμετωπίζεται κατά τον ίδιο τρόπο με τους υπόλοιπους.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι ως εργοδότης για την εφαρμογή του άρθρου αυτού θεωρείται ο εργολάβος και ο υπεργολάβος που έχουν αναλάβει την εκτέλεση της οικοδομικής εργασίας ή του τεχνικού έργου και όχι ο κύριος του έργου, ο οποίος δεν έχει σχέση με την κατασκευή του και δεν απασχολεί ο ίδιος προσωπικό με σχέση εξαρτημένης εργασίας.
Διάταξη νόμου
Άρθρο 39
Ηλεκτρονική αναγγελία του απασχολούμενου προσωπικού επί εκτέλεσης οικοδομικής εργασίας ή τεχνικού έργου
Το Άρθρο 33 του ν. 1836/1989 (Α’ 79) αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Εργοδότης που εκτελεί οικοδομική εργασία ή τεχνικό έργο, υποχρεούται να αναγγέλλει ηλεκτρονικά στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του ΣΕΠΕ (ΟΠΣ- ΣΕΠΕ) το απασχολούμενο προσωπικό, πριν από την έναρξη κάθε ημερήσιας απασχόλησης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τα ανωτέρω επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 1 της ΥΑ 27397/122/2013 (Β’ 2062).
2. Αντίγραφο του εντύπου της ως άνω αναγγελίας για κάθε ημέρα απασχόλησης τηρείται στον τόπο εκτέλεσης του έργου με ευθύνη του εργοδότη και τίθεται στη διάθεση των ελεγκτικών οργάνων, προς έλεγχο, οσάκις ζητείται. Σε περίπτωση μη τήρησης της ως άνω υποχρέωσης επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 24 του ν. 3996/2011 (Α’ 170).
3. Για τους σκοπούς του παρόντος, ως εργοδότης θεωρείται ο εργολάβος και ο υπεργολάβος που έχουν αναλάβει την εκτέλεση της οικοδομικής εργασίας ή του τεχνικού έργου.
4. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζεται η διαδικασία της αναγγελίας, τα στοιχεία που περιλαμβάνει, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.
5. Η ισχύς του παρόντος άρθρου αρχίζει από την έκδοση της απόφασης της παρ. 4.»
γ) Ορίζεται η διαδικασία αναγγελίας από τον εργοδότη για κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού ή καταγγελίας σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου ή λήξη σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου στο σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «ΕΡΓΑΝΗ» κ.λπ.
Άρθρο 40
Ηλεκτρονική αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού Με την προτεινόμενη διάταξη αντιμετωπίζονται περιπτώσεις όπου η καταγγελία σύμβασης εργασίας αναγγέλεται ψευδώς στο «ΕΡΓΑΝΗ» ως οικειοθελής αποχώρηση εργαζομένου, καθώς υπό το ισχύον πλαίσιο απαιτείται μόνη η δήλωση του εργοδότη.
Σε περίπτωση αμφισβήτησης, ο εργαζόμενος προσφεύγει στα δικαστήρια με αποτέλεσμα τη σώρευση αυξημένου αριθμού εκκρεμών υποθέσεων, για τις οποίες
μάλιστα είναι δυσχερές να διαπιστωθεί από το δικαστή αν πρόκειται για καταγγελία της σύμβασης ή για οικειοθελή αποχώρηση. Βάσει των ανωτέρω, κρίνεται αναγκαίο να απαιτείται και η υπογραφή του εργαζόμενου για την επιτυχή καταχώριση της οικειοθελούς αποχώρησης στο «ΕΡΓΑΝΗ». Ταυτόχρονα και υπό τον κίνδυνο
δυστροπίας του εργαζόμενου ως προς την υπογραφή του σχετικού εντύπου, παρέχεται, διαζευκτικά, η δυνατότητα εξώδικης δήλωσης του εργοδότη αντί της ως άνω
υπογραφής του εργαζόμενου. Με τη ρύθμιση αυτή αποτρέπεται η στρέβλωση του να μπορεί κάποιος εργοδότης να εκμεταλλευτεί αδήλωτη εργασία στο διάστημα των οκτώ ημερών, μέσα στο οποίο μπορεί να δηλώσει στον ΟΑΕΔ την καταγγελία της σύμβασης αόριστου χρόνου ή την οικειοθελή αποχώρηση του εργαζομένου ή τη λήξη της σύμβασης ορισμένου χρόνου ή έργου.
Η συχνότερη βέβαια στρέβλωση που παρατηρείται στην πράξη είναι η αναληθής αναγγελία εκ μέρους του εργοδότη οικειοθελούς αποχώρησης του μισθωτού.
Δεδομένου ότι η αναγγελία αυτή δεν γνωστοποιείται στον εργαζόμενο, ο τελευταίος κινδυνεύει να απωλέσει δικαιώματα, όπως π.χ. να μην μπορεί τυπικά να ζητήσει
επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ ή να το πληροφορηθεί για πρώτη φορά μετά από τρεις μήνες, με αποτέλεσμα να έχει παρέλθει η αποσβεστική προθεσμία για την
αναγνώριση της άκυρης απόλυσής του από τον εργοδότη.
Άρθρο 40
Ηλεκτρονική αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού
1. Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγέλλει, με ηλεκτρονική υποβολή των σχετικών εντύπων που προβλέπονται στην ΥΑ 295/2014 (Β’ 2390) στο πληροφοριακό σύστημα του Υπουργείου Ερνασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «ΕΡΓΑΝΗ», κάθε περίπτωση οικειοθελοΰς αποχώρησης μισθωτού ή καταγγελίας σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου ή λήξης σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου το αργότερο δύο (2) εργάσιμες ημέρες από την ημέρα αποχώρησης του μισθωτού ή καταγγελίας της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου ή λήξης της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου, αντίστοιχα.
2. Η αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης του μισθωτού θα πρέπει να συνοδεύεται υποχρεωτικά είτε από ηλεκτρονικά σαρωμένο έντυπο υπογεγραμμένο από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο είτε από εξώδικη δήλωση του εργοδότη προς τον εργαζόμενο, με την οποία τον ενημερώνει ότι έχει χωρήσει οικειοθελής αποχώρησή του και ότι αυτή θα αναγγελθεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ». Στην τελευταία περίπτωση, η εξώδικη δήλωση του εργοδότη επιδίδεται στον εργαζόμενο το αργότερο δύο (2) εργάσιμες ημέρες από την οικειοθελή του αποχώρηση και η αναγγελία γίνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα από την επίδοση της εξώδικης δήλωσης. Αν ο εργοδότης δεν τηρήσει εμπρόθεσμα τις υποχρεώσεις αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής των συνοδευτικών εγγράφων της παρούσας, η σύμβαση εργασίας θεωρείται ότι λύθηκε με άτακτη καταγγελία του εργοδότη.
Τέλος προβλέπεται η υποχρέωση εφοδιασμού των εργαζομένων με αντίγραφο ή απόσπασμα του πίνακα προσωπικού όταν εργάζονται εκτός της έδρας της επιχείρησης ή του παραρτήματος της και δεν έχουν πρόσβαση στα παραπάνω αναφερόμενα στοιχεία,
Άρθρο 42
Τροποποίηση του άρθρου 16 του ν. 2874/2000
Συμφώνα με το Άρθρο 16 του ν. 2874/2000 (Α’ 286) ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέτει στην αρμόδια υπηρεσία του ΣΕΠΕ πίνακα προσωπικού μια φορά κάθε έτος
και επιπλέον συμπληρωματικό πίνακα προσωπικού κάθε φορά που προκύπτει αλλαγή της νομικής εκπροσώπησης της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης και του ωραρίου
εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή σε περίπτωση προσλήφεως νέων εργαζομένων. Με την παρ. 4 του άρθρου 16 του ν. 2874/2000 προβλέπεται επίσης με μέριμνα του εργοδότη, η ανάρτηση του πίνακα προσωπικού σε εμφανές σημείο του τόπου εργασίας με σκοπό την ενημέρωση των εργαζομένων για τα αναγραφόμενα στον πίνακα προσωπικού στοιχεία εκτός των καταβαλλόμενων αποδοχών. Με την προτεινόμενη διάταξη προβλέπεται η υποχρέωση εφοδιασμού των
εργαζομένων με αντίγραφο ή απόσπασμα του πίνακα προσωπικού όταν εργάζονται εκτός της έδρας της επιχείρησης ή του παραρτήματος της και δεν έχουν πρόσβαση στα παραπάνω αναφερόμενα στοιχεία, ώστε να εξαλειφθούν περιπτώσεις πλημμελούς ενημέρωσης των εργαζομένων για κρίσιμες παραμέτρους της απασχόλησης τους όπως τα χρονικά όρια εργασίας και να διασφαλίζεται η ίση ενημέρωση όλων των εργαζομένων της επιχείρησης.
Διάταξη νόμου
Άρθρο 42
Τροποποίηση του άρθρου 16 του ν. 2874/2000 Στο Άρθρο 16 του ν. 2874/2000 (Α’ 286) προστίθεται παρ. 8 ως εξής:
«8. Ο εργοδότης υποχρεούται να εφοδιάζει τους εργαζόμενους με αντίγραφο της κατάστασης προσωπικού ή απόσπασμα αυτής όταν απασχολούνται εκτός της έδρας ή
του παραρτήματος της επιχείρησης.»
