Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας και πρόσβαση στην κοινωνική προστασία: Υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων – Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής
Στρασβούργο, 13 Μαρτίου 2018
Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει πιο συγκεκριμένες νέες πρωτοβουλίες για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
Ειδικότερα, η Επιτροπή υποβάλλει την πρότασή της για μια Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας, όπως ανήγγειλε ο πρόεδρος κ. Γιούνκερ στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2017, καθώς και μια πρωτοβουλία για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε κοινωνική προστασία για όλους τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους. Οι πρωτοβουλίες αυτές συνοδεύονται από ανακοίνωση σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος θα συνδέεται στενά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο συντονισμού των πολιτικών.
Ο κ. Bάλντις Ντομπρόβσκις, αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδιος για το ευρώ και τον κοινωνικό διάλογο, δήλωσε τα εξής:«Η Ευρώπη αναπτύσσεται πλέον σταθερά και η απασχόληση αυξάνεται, αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς από την οποία θα επωφελούνται όλοι. Για να επιτευχθεί αυτό, η εν λόγω δέσμη μέτρων περιλαμβάνει ορισμένα μέτρα με τα οποία: διασφαλίζεται ότι οι κανόνες για να ζουν και να εργάζονται οι άνθρωποι σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γνωστοί και επιβάλλονται· παρακολουθείται η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων· ενισχύεται η ευρύτερη δυναμική για τα κοινωνικά δικαιώματα· και δίνεται έμφαση στην πρόσβαση στην κοινωνική προστασία. Ισχυρότερη κοινωνική Ευρώπη είναι μια πιο βιώσιμη Ευρώπη.»
Η επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων, Δεξιοτήτων και Εργασιακής Κινητικότητας κ. Mαριάν Tίσεν πρόσθεσε: «Το έργο μας για τη διασφάλιση της δίκαιης κινητικότητα του εργατικού δυναμικού ολοκληρώνεται με τη σημερινή πρόταση για μια Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας. Αυτό είναι σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. Θα βοηθήσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε κίνηση για την εξεύρεση των κατάλληλων πληροφοριών και θα ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την επιβολή δίκαιων και αποτελεσματικών κανόνων. Επίσης, με την πρότασή μας για την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, συνεργαζόμαστε με τα κράτη μέλη ώστε να εξασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω. Σκοπός μας είναι να εξασφαλίσει ότι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε επαρκείς παροχές ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται ο νέος εργασιακός κόσμος.
Κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των μετακινούμενων πολιτών, των πολιτών που ζουν και/ή εργάζονται σε άλλο κράτος μέλος, έχει σχεδόν διπλασιαστεί και έχει φτάσει τα 17 εκατομμύρια το 2017. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας θα βοηθήσει τους ιδιώτες, τις επιχειρήσεις και τις εθνικές διοικητικές αρχές ώστε να αξιοποιηθούν στον μέγιστο βαθμό οι ευκαιρίες που προσφέρει η ελεύθερη κυκλοφορία και να διασφαλιστεί η δίκαιη κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Ο στόχος της Αρχής είναι τριπλός.
Πρώτον, η Αρχή θα παρέχει πληροφορίες στους πολίτες και στις επιχειρήσεις σχετικά με τις ευκαιρίες για απασχόληση, μαθητεία, κινητικότητα, προσλήψεις και κατάρτιση, καθώς και καθοδήγηση σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όσων ζουν, εργάζονται και/ή δραστηριοποιούνται σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ.
Δεύτερον, η Αρχή θα στηρίξει τη συνεργασία μεταξύ εθνικών αρχών σε διασυνοριακά θέματα, βοηθώντας τες να εξασφαλίσουν ότι η εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ που προστατεύουν και ρυθμίζουν την κινητικότητα είναι εύκολη και αποτελεσματική. Σήμερα, ένας σημαντικός αριθμός νομοθετημάτων της ΕΕ ρυθμίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και ορισμένοι από αυτούς τους κανόνες τροποποιούνται και εκσυγχρονίζονται, όπως εκείνοι για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης σε όλη την ΕΕ και για την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών. Προτεραιότητα δεν είναι μόνο να καταστούν οι κανόνες αυτοί πιο δίκαιοι και κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό, αλλά να εξασφαλιστεί επίσης ότι μπορούν να εφαρμοστούν σωστά και να επιβληθούν με δίκαιο, απλό και αποτελεσματικό τρόπο σε όλους τους οικονομικούς τομείς. Για παράδειγμα, η Αρχή θα συμβάλει στη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών, θα στηρίξει την ανάπτυξη ικανοτήτων των εθνικών αρχών και θα τις βοηθήσει κατά τις εναρμονισμένες και κοινές επιθεωρήσεις. Με τον τρόπο αυτόν θα ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των παραγόντων, θα βελτιωθεί η καθημερινή συνεργασίας ρουτίνας και θα προληφθούν οι περιπτώσεις απάτης και καταστρατήγησης των κανόνων.
Τρίτον, η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας θα μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες διαμεσολάβησης και να διευκολύνει την εξεύρεση λύσεων σε περίπτωση διασυνοριακών διαφορών, όπως στην περίπτωση της αναδιάρθρωσης μιας εταιρείας που αφορά πολλά κράτη μέλη.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας θα συσταθεί ως νέος αποκεντρωμένος οργανισμός της ΕΕ και, μετά την ολοκλήρωση της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, θα πρέπει να συγκροτηθεί και να λειτουργήσει το 2019. Για να διευκολυνθεί η σύσταση της Αρχής και να εξασφαλιστεί ότι θα συγκροτηθεί και θα λειτουργήσει πολύ σύντομα μετά σύστασή της, η Επιτροπή προβαίνει επίσης στη σύσταση συμβουλευτικής ομάδας αποτελούμενης από βασικά ενδιαφερόμενα μέρη, η οποία θα εξετάζει τις πρακτικές πτυχές της μελλοντικής λειτουργίας της Αρχής.
Σήμερα, η Επιτροπή παρουσιάζει επίσης πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία για τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους. Καθώς ο κόσμος της εργασίας εξελίσσεται λόγω νέων τρόπων ζωής, επιχειρηματικών πρακτικών και της ψηφιοποίησης, τα συστήματα κοινωνικής προστασίας πρέπει διαρκώς να προσαρμόζονται στις νέες πραγματικότητες. Σήμερα, σχεδόν το 40 % των απασχολουμένων εργάζονται είτε σε άτυπες μορφές απασχόλησης — πράγμα που σημαίνει ότι δεν εργάζονται με σχέση εργασίας πλήρους απασχόλησης, με σύμβαση αορίστου χρόνου — ή είναι αυτοαπασχολούμενοι. Τα άτομα αυτά δεν καλύπτονται πάντοτε επαρκώς ως προς την κοινωνική ασφάλιση, στερούνται ασφάλισης ανεργίας ή δεν έχουν πρόσβαση σε συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η πρόταση αυτή αποσκοπεί να ορίσει κατευθύνσεις για τα κράτη μέλη ώστε να στηρίξουν την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία για όλους τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους, ιδίως για εκείνους οι οποίοι, λόγω του εργασιακού καθεστώτος τους, δεν καλύπτονται επαρκώς από τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.
Η σύσταση προβλέπει τα εξής:
- να μην υπάρχουν τυπικές διαφορές στην κάλυψη, μέσω της διασφάλισης ότι οι εργαζόμενοι και οι αυτοαπασχολούμενοι υπό συγκρίσιμες συνθήκες μπορούν να προσχωρήσουν σε αντίστοιχα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης·
- να προσφέρεται πράγματι επαρκής κάλυψη, έτσι ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να αποκτήσουν και να ζητήσουν επαρκή δικαιώματα·
- να διευκολυνθεί η μεταφορά των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης από τη μία θέση απασχόλησης στην άλλη·
- να παρέχονται στους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους διαφανείς πληροφορίες σχετικά με τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Τέλος, ως συμπλήρωμα των πρωτοβουλιών που έχουν ήδη αναληφθεί, καθώς και όσων αναμένονται σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή παρουσιάζει τις απόψεις της για την παρακολούθηση της εφαρμογής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Για να επιτευχθεί αυτό, οι προτεραιότητες του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων αντικατοπτρίζονται στον ετήσιο κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου συντονισμού των πολιτικών, και αυτό περιλαμβάνει ανάλυση των μέτρων που έχουν ληφθεί και της προόδου που έχει σημειωθεί σε εθνικό επίπεδο· την παροχή τεχνικής βοήθειας, μεθόδους συγκριτικής αξιολόγησης και ανταλλαγή ορθών πρακτικών· και έλεγχο των επιδόσεων ως προς την απασχόληση και τα κοινωνικά ζητήματα με τη βοήθεια επίσης του νέου κοινωνικού πίνακα αποτελεσμάτων, ο οποίος παρακολουθεί τις τάσεις και τις επιδόσεις σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ στους τρεις τομείς των αρχών στο πλαίσιο του πυλώνα των κοινωνικών δικαιωμάτων. Σήμερα η Επιτροπή δημοσιεύει επίσης ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής στο οποίο υπενθυμίζεται το νομικό πλαίσιο για καθεμία από τις αρχές του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, στο οποίο λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι αντίστοιχες αρμοδιότητες της ΕΕ και των κρατών μελών, καθώς και ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων και οι πρόσφατες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ σε κάθε τομέα.
Τα επόμενα στάδια
Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας: Σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, αυτή η πρόταση κανονισμού θα εξεταστεί τώρα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Φιλοδοξία της Επιτροπής είναι η Αρχή να συγκροτηθεί και να λειτουργήσει το 2019.
Πρόσβαση στην κοινωνική προστασίαprotection: Αυτό το θέμα θα εξεταστεί από το Συμβούλιο, το οποίο μπορεί να εκδώσει συστάσεις βάσει πρότασης της Επιτροπής στους τομείς αρμοδιότητας της ΕΕ.
Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τη σημερινή δέσμη πρωτοβουλιών στους Υπουργούς Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων των κρατών μελών κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες στις 15 Μαρτίου. Κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 22ας και 23ης Μαρτίου 2018, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα επανέλθουν στο ζήτημα της εφαρμογής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
Ιστορικό
Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης στις 13 Σεπτεμβρίου 2017, ο πρόεδρος κ. Γιούνκερ ανακοίνωσε την πρόθεση της Επιτροπής να συγκροτήσει την Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας θα συμπληρώνει και θα διευκολύνει την εφαρμογή των εν εξελίξει πρωτοβουλιών για τη διασφάλιση της δίκαιης κινητικότητας, κυρίως με τη μεταρρύθμιση της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων, τον ειδικό νόμο (lex specialis) στον τομέα των διεθνών οδικών μεταφορών και τον εκσυγχρονισμό των κανόνων της ΕΕ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Η μεγαλύτερη ευελιξία της αγοράς εργασίας και η αυξανόμενη ποικιλομορφία των μορφών εργασίας έχουν δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και επέτρεψαν σε περισσότερα άτομα να ασκήσουν επαγγελματική δραστηριότητα, όπως επισημάνθηκε κατά τη διαβούλευση σχετικά με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και στο έγγραφο προβληματισμού σχετικά με την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης. Οδήγησε όμως και σε ορισμένα κενά όσον αφορά την κάλυψη κοινωνικής προστασίας τα οποία πρέπει να καλυφθούν. Η πρόταση της Επιτροπής για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία αποτελεί απάντηση στη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα της αγοράς εργασίας, ιδίως τις νέες μορφές εργασίας που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Η πρωτοβουλία ανακοινώθηκε τον Απρίλιο του 2017 μαζί με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Αποτελεί μέρος του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής για το 2017 και το 2018 και ακολουθεί μια διαβούλευση σε δύο στάδια με τους κοινωνικούς εταίρους της ΕΕ.
Οι εν λόγω πρωτοβουλίες ανήκουν στο πλαίσιο της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος διακηρύχθηκε από κοινού στη διάσκεψη κορυφής για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη στο Γκέτεμποργκ, τον Νοέμβριο του 2017. Η υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων είναι κοινή πολιτική δέσμευση και ευθύνη. Η παρακολούθηση της εφαρμογής της είναι σημαντική για τη διασφάλιση αισθητής προόδου επί τόπου. Για τον λόγο αυτόν, στη σημερινή ανακοίνωση, η Επιτροπή παρουσιάζει τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει για την ανάπτυξη του πυλώνα, καθώς και μια πρωτοβουλία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και πρόταση για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Περισσότερες πληροφορίες
Ανακοίνωση: Η παρακολούθηση της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων
Ενημερωτικό δελτίο: Ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων
Είδηση με συνδέσμους προς νομικά έγγραφα στον δικτυακό τόπο της ΓΔ Απασχόλησης
Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για βελτίωση της πρόσβασης στην κοινωνική προστασία για όλους τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους
Στρασβούργο, 13 Μαρτίου 2018
Τι αφορά η νέα πρόταση και ποιο είναι το ιστορικό της υποβολής της;
Η πρόταση της Επιτροπής για σύσταση σχετικά με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία για εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους είναι μέρος των πρωτοβουλιών για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η σύσταση συνδέεται ιδιαιτέρως με την αρχή 12, όπου δηλώνεται ότι «ανεξάρτητα από το είδος και τη διάρκεια της σχέσης απασχόλησης, οι εργαζόμενοι και, υπό συγκρίσιμες συνθήκες, οι αυτοαπασχολούμενοι έχουν δικαίωμα σε επαρκή κοινωνική προστασία».
Στη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης για τον πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων πολλά ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν την ανησυχία τους για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι με άτυπες μορφές απασχόλησης και οι αυτοαπασχολούμενοι ως προς την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία. Η σύσταση θα στηρίξει τα κράτη μέλη προκειμένου να προσαρμόσουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης στις αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο της εργασίας. Όλοι όσοι εργάζονται θα έχουν προστασία και θα μπορούν ευκολότερα να αλλάζουν θέσεις εργασίας, κλάδους και ακόμη και καθεστώς απασχόλησης, αφού θα διατηρούν και θα μεταφέρουν τα δικαιώματά τους. Η οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης θα διατηρηθεί. Ο ευρύτερος δυνατός επιμερισμός των κινδύνων ασφάλισης ζωής είναι σημαντικότατη πτυχή της ευρωπαϊκής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Αρκετά κράτη μέλη πραγματοποιούν μεταρρυθμίσεις για την καλύτερη προστασία όσων απασχολούνται με τέτοιους είδους συμβάσεις και των αυτοαπασχολουμένων. Σκοπός της πρωτοβουλίας της ΕΕ είναι να εξασφαλιστεί ότι δεν είναι μερική ή άνιση η πρόοδος αλλά ότι, αντιθέτως, διαχέεται σε ομάδες, κλάδους κοινωνικής ασφάλισης και κράτη μέλη, δημιουργώντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού εντός της ενιαίας αγοράς.
Τι σημαίνει άτυπες μορφές απασχόλησης;
Συμβάσεις προσωρινής ή βραχυχρόνιας διάρκειας, μερική απασχόληση ή εργασία ανάλογα με τη ζήτηση, καθώς και εργασιακές σχέσεις μεταξύ περισσοτέρων των δύο μερών συνήθως αντιμετωπίζονται ως άτυπες μορφές απασχόλησης –σε αντίθεση με τη συνήθη εργασιακή σχέση που αφορά συνήθως πλήρη απασχόληση με σύμβαση αορίστου χρόνου.
Μεταξύ αυτών των κατηγοριών μπορούμε να διακρίνουμε ποικίλες μορφές, για παράδειγμα, περιστασιακή εργασία (π.χ. συμβάσεις χωρίς αναφορά ωρών εργασίας, όπως είναι γι’ αυτούς που καλούνται να γεμίσουν τα ράφια στο σούπερ-μάρκετ μόνον όταν υπάρχει πολλή δουλειά), εργασία μέσω εταιρείας προσωρινής απασχόλησης (π.χ. θέσεις προσωρινής απασχόλησης) ή εργασία σε πλατφόρμα (π.χ. άτομα εργάζονται για ψηφιακές πλατφόρμες, χωρίς να έχουν σταθερό τόπο εργασίας).
Για την εν λόγω πρωτοβουλία, πρόθεση ήταν να έχει μεγάλο εύρος ο ορισμός, ώστε να συμπεριλάβει και τις αναδυόμενες ή μελλοντικές κατηγορίες άτυπης εργασίας. Οι αγορές εργασίας εξελίσσονται γρήγορα και χάρη στην τεχνολογία αναδύονται πολλές, διαφορετικές νέες μορφές απασχόλησης που δεν ήταν προηγουμένως γνωστές. Η προσέγγιση της Επιτροπής εξασφαλίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις θα είναι ανθεκτικές στις μελλοντικές εξελίξεις, ώστε να υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή προσαρμογή στον μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας.
Η εφαρμογή θα διευκολυνθεί από την πρόσφατη πρόταση οδηγίας για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα επιτρέψει να αποσαφηνιστούν τα όρια μεταξύ εργαζομένων και αυτοαπασχολουμένων και θα διευκρινίσει σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται, ενώ δεν θα έπρεπε, το καθεστώς του αυτοαπασχολουμένου (ψευδοαυτοαπασχόληση). Σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, η αποσαφήνιση αυτή θα συντελέσει στο να εξασφαλιστεί ότι τα εν λόγω άτομα που χαρακτηρίζονται εσφαλμένα αυτοαπασχολούμενοι, θα μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση ως εργαζόμενοι.
Ποιος είναι ο στόχος της σύστασης αυτής;
Η σύσταση προτείνει για τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους σε συγκρίσιμες συνθήκες:
- να μπορούν να εντάσσονται σε συστήματα κοινωνικής ασφάλισης (ώστε να μην υφίστανται πλέον κενά στην κάλυψη της κοινωνικής προστασίας),
- να μπορούν να αποκτούν και να διεκδικούν επαρκή δικαιώματα (να έχουν πραγματική, επαρκή κάλυψη),
- να μπορούν εύκολα να μεταφέρουν δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης από μια θέση εργασίας στην άλλη,
- να έχουν σαφή πληροφόρηση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους ως προς την κοινωνική ασφάλιση
Ποιος καλύπτεται από τη σύσταση αυτή;
Στο πλαίσιο της σύστασης αυτής θα ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν πρόσβαση σε επαρκή κάλυψη κοινωνικής ασφάλισης σε όλους τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολουμένους. Το 2016 περίπου το 40 % των εργαζομένων στην ΕΕ είχαν άτυπη μορφή απασχόλησης ή ήταν αυτοαπασχολούμενοι.
Σε πολλά κράτη μέλη τα άτομα από τις ομάδες αυτές αντιμετωπίζουν κενά ως προς την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία. Κατά συνέπεια εκτίθενται σε μεγαλύτερη οικονομική ανασφάλεια και έχουν μικρότερη προστασία έναντι κοινωνικών κινδύνων. Η σύσταση θα συμβάλει στην επέκταση της κάλυψης, ώστε να καλυφθούν τα κενά όπου υπάρχουν.
Ποιοι είναι οι κλάδοι της κοινωνικής ασφάλισης που αφορά η σύσταση;
Συνολικά, η πρόταση θα εφαρμοστεί στους κλάδους κοινωνικής ασφάλισης που συνδέονται στενότερα με το καθεστώς απασχόλησης και όχι με την ιθαγένεια ή το καθεστώς κατοίκου, συγκεκριμένα:1) παροχές ανεργίας· 2) παροχές ασθένειας και υγειονομικής περίθαλψης· 3) παροχές μητρότητας και ισοδύναμες παροχές πατρότητας· 4) παροχές αναπηρίας· 5) παροχές γήρατος, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων· 6) παροχές σχετικές με εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες.
Γιατί αποφάσισε η Επιτροπή να ενεργήσει;
Μεγάλος αριθμός ατόμων στην αγορά εργασίας έχουν ανεπαρκή πρόσβαση στην κοινωνική προστασία. Το θέμα αυτό είναι διαδεδομένο στα κράτη μέλη. Οι μεταρρυθμίσεις σε ορισμένα κράτη μέλη είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές δεν καλύπτουν όλες τις ομάδες που ήταν προηγουμένως ακάλυπτες, ούτε πρόκειται για επαρκώς συστηματικές μεταρρυθμίσεις. Για παράδειγμα, αναπροσαρμόστηκαν κάποιοι κανόνες για ορισμένους μόνο κλάδους της κοινωνικής ασφάλισης ή δεν συμπεριέλαβαν τους αυτοαπασχολουμένους.
Η δράση της ΕΕ μπορεί να γίνει εφαλτήριο για περισσότερες μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο. Χάρη σ’ αυτή μπορούν να αποφευχθούν, βραχυπρόθεσμα, οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και, μακροπρόθεσμα, η φθορά των κοινωνικών προτύπων αλλά και να εξασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη κινούνται ταυτόχρονα προς την ίδια κατεύθυνση. Με τον τρόπο αυτό θα προαχθεί η σύγκλιση για καλύτερες συνθήκες ζωής και εργασίας, σύμφωνα με τον σκοπό του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας της ΕΕ συνολικά.
Προετοιμαζόμενη για την παρουσίαση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η Επιτροπή πραγματοποίησε ευρεία δημόσια διαβούλευση, από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 2016, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται να αναλάβει πρωτοβουλία στον τομέα αυτόν. Η έκθεση της διαβούλευσης είναι διαθέσιμη εδώ. Η ανάγκη για την ανάληψη πρωτοβουλίας επιβεβαιώθηκε στις συζητήσεις με τους κοινωνικούς εταίρους που έγιναν σε επίπεδο ΕΕ μετά την παρουσίαση του πυλώνα τον Απρίλιο του 2017.
Ποια θα είναι τα οφέλη για τους εργαζομένους;
Η σύσταση αποσκοπεί στη στήριξη των ατόμων που απασχολούνται με άτυπες μορφές απασχόλησης ή αυτοαπασχολούνται και οι οποίοι, λόγω της εργασιακής τους κατάστασης, δεν είναι επαρκώς καλυμμένοι από τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης με αποτέλεσμα να εκτίθενται σε μεγαλύτερη οικονομική ανασφάλεια.
Ο κοινωνικός αντίκτυπος για τους εργαζομένους και τις οικογένειές τους αναμένεται να είναι θετικός και να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του εξατομικευμένου κινδύνου, της εισοδηματικής αβεβαιότητας, της επισφάλειας και, ιδίως, τον περιορισμό της απειλής της φτώχειας.
Η επαρκής κοινωνική ασφάλιση παρέχει στους εργαζομένους ευκαιρίες και κίνητρα για να συμμετέχουν στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και να αφιερώνουν χρόνο για την εύρεση μιας θέσης εργασίας που θα αντιστοιχεί στις δεξιότητές τους. Βοηθά τα άτομα να νιώσουν ασφάλεια και να επωφελούνται πλήρως από τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι νέες μορφές και ρυθμίσεις εργασίας, οι νέες εργασιακές σχέσεις με τους εργοδότες, οι αυξανόμενες δυνατότητες αλλαγών σταδιοδρομίας καθώς και η αυτοαπασχόληση. Τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης επιτελούν σημαντικές λειτουργίες για τους ιδιώτες και τις αγορές εργασίας.
Ειδικότερα, οι γυναίκες θα ωφεληθούν από την εκτεταμένη κάλυψη της κοινωνικής προστασίας, αφού αυτές είναι σήμερα περισσότερο εκτεθειμένες σε άτυπη απασχόληση. Αυτές εργάζονται, πιο συχνά απ’ ό,τι οι άντρες, σε θέσεις μερικής απασχόλησης και διακόπτουν τη σταδιοδρομία τους για τα παιδιά ή για να φροντίσουν εξαρτώμενα συγγενικά άτομα.
Ποια θα είναι τα οφέλη για τις εταιρείες;
Η σύσταση θα διαμορφώσει ένα πιο δίκαιο περιβάλλον για τις εταιρείες, με τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Η επέκταση της κάλυψης θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση του αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών που απασχολούν προσωπικό με άτυπες συμβάσεις και έτσι εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και των ανταγωνιστών τους που δεν μειώνουν μ’ αυτόν τον τρόπο το κόστος τους.
Επιπροσθέτως, οι εταιρείες θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων με μορφές εργασίας που θα εμπίπτουν στην επέκταση της προστασίας, καθώς και από τις θετικές συνέπειες των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στις αγορές εργασίας.
Δεν είναι οι κοινωνικοί εταίροι σε καλύτερη θέση για να ρυθμίζουν κανονιστικά πρακτικές που αφορούν τις εργασιακές σχέσεις;
Σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ, η Επιτροπή ζήτησε, σε δύο στάδια, από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τις οργανώσεις των εργοδοτών να εξετάσουν αν θα ήθελαν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις με μια μεταξύ τους συμφωνία. Οι διαβουλεύσεις πραγματοποιήθηκαν από τις 29 Απριλίου έως τις 23 Ιουνίου 2017 και από τις 20 Νοεμβρίου 2017 έως τον Ιανουάριο του 2018. Ενώ και οι δύο πλευρές συμφώνησαν γενικώς με τις προκλήσεις που παρουσίασε η Επιτροπή, δεν υπήρξε μεταξύ τους συμφωνία για να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνίας σε ενωσιακό επίπεδο. Όλες οι εισηγήσεις των κοινωνικών εταίρων ελήφθησαν δεόντως υπόψη στην προετοιμασία της πρότασης.
