Η απόφαση του ΣτΕ για την αντισυνταγματικότητα του ανοίγματος των καταστημάτων τις κυριακές

Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική (και ακύρωσε) την απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης  Κ1-1119/7.7.2014 που επέτρεπε τη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές, σε τρεις περιοχές και σε οκτώ υποπεριοχές της χώρας.Ειδικότερα, η Ολομέλεια του ΣτΕ, με την απόφαση υπ’ αριθμ. ΣτΕ 100/2017 έκανε δεκτή την αίτηση των επαγγελματικών Ενώσεων, που ζητούσαν να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική, η  υπουργική απόφαση της 7ης Ιουλίου 2014, η οποία επέτρεπε τη δοκιμαστική λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων σε τρεις περιοχές και σε οκτώ υποπεριοχές της χώρας.

Το σκεπτικό του ΣτΕ

«¨Το Σύνταγμα αναγνωρίζει τον
άνθρωπο ως υπέρτατη αξία, χάριν της οποίας υφίσταται και οργανώνεται η
έννομη τάξη, θεσπίζει δε τα επί μέρους ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα
για την διασφάλιση της επί ίσοις όροις ελεύθερης αναπτύξεως της
προσωπικότητας εκάστου και την απόλαυση των εννόμων αγαθών που
αντιστοιχούν στο περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών (ΣτΕ 867/1988
Ολομέλεια). Στο πλαίσιο του χαρακτήρα αυτού του Συντάγματος
κατοχυρώνεται για τους πάσης φύσεως εργαζομένους και απασχολουμένους
(εξαρτημένα ή ανεξάρτητα εργαζόμενους, ελεύθερους επαγγελματίες κ.λπ.)
το δικαίωμα του ελευθέρου χρόνου και της απολαύσεώς του, ατομικά και από
κοινού με την οικογένειά τους, ως τακτικό διάλειμμα, της εβδομαδιαίας
εργασίας.

Το δικαίωμα αυτό υπηρετεί την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη της
προσωπικότητας, με την φυσική και ψυχική ανανέωση που προσφέρει η
τακτική αργία στον εργαζόμενο άνθρωπο εντός της κάθε εβδομάδας εργασίας
(άρθρα 5 παράγραφος 1, 21 παράγραφος 3 του Συντάγματος). Συναφώς δε,
προσφέρει και την δυνατότητα οργανώσεως της κοινωνικής και οικογενειακής
ζωής του, θέματα για τα οποία επίσης μεριμνά το Σύνταγμα (άρθρο 21
παράγραφος 3). Περαιτέρω, το αναφερθέν δικαίωμα προσλαμβάνει πρακτική
αξία για τους εργαζομένους όταν αυτοί δύνανται, μόνοι ή από κοινού με
την οικογένειά τους, να μετέχουν στην συλλογική ανάπαυλα μιας κοινής
αργίας ανά εβδομάδα, ως τέτοια ημέρα δε έχει επιλεγεί, κατά μακρά
διαμορφωμένη παράδοση, τόσο στην Ελλάδα όσο και στα λοιπά κράτη της
Ευρώπης η Κυριακή, σχετιζόμενη με την χριστιανική θρησκεία (βλ. τη
βασική απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας
BverfG – BvR 2857 και 2858/07- της 1.12.2009, κυρίως κεφ. Β, II. Βλ.
επίσης και την απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου BverwG —
1C 25.84- της 15.3.1988), Ειδικότερα, με τον νόμο ΓΥΝΕ’ (3455/1909, Α’
286/7.12.19.09) καθιερώθηκε το πρώτον η Κυριακή ως γενική αργία, από τον
κανόνα δε αυτόν προβλέφθηκαν, τόσο από τον νόμο αυτό όσο και από
επόμενους, εξαιρέσεις για εργασίες και δραστηριότητες με συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά, οι οποίες επιτρέπεται να ασκούνται και κατά τις Κυριακές
και λοιπές αργίες. Κατά την θεσμοθέτηση των εξαιρέσεων, όμως, ο κοινός
νομοθέτης δεν είναι ελεύθερος στις επιλογές του, αλλά οφείλει να
λαμβάνει υπ’ όψιν συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις, ούτως ώστε
αφενός να μην ανατρέπεται ο κανόνας και αφετέρου οι εξαιρέσεις να
επιβάλλονται από το δημόσιο συμφέρον, το οποίο συνίσταται όχι στην απλή
επαύξηση του κέρδους ορισμένων επιχειρήσεων ή δραστη ριοτήτων ούτε στην
εξυπηρέτηση αναγκών που δύνανται να ικανοποιούνται ομαλά κατά τις
εργάσιμες ημέρες αλλά στην εξυπηρέτηση βασικών αναγκών των πολιτών, των
οποίων η ικανοποίηση δεν δύναται να ανασταλεί κατά τις Κυριακές και τις
αργίες. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται α) ιδιωτικές εργασίες, οι οποίες
υπηρετούν την απόλαυση ορισμένων βασικών αναγκών αναψυχής των πολιτών
κατά τις αργίες (εστιατόρια και λοιπά καταστήματα υγειονομικού
ενδιαφέροντος, λειτουργίες πολιτισμού) και β) η ανάγκη ορισμένων
ιδιωτικών επιχειρήσεων να λειτουργούν συνεχώς (π.χ. εργοστασίων), για
λόγους τεχνικούς, εν συνδυασμώ και με λόγους αφορώντες την οικονομική
τους επιβίωση. Το ίδιο ισχύει για λειτουργίες, ασκούμενες από το Δημόσιο
ή από τον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες υπηρετούν ευθέως το δημόσιο
συμφέρον, όπως την ασφάλεια των πολιτών, την υγεία (νοσοκομεία), την
συγκοινωνία και επικοινωνία, την ύδρευση. Στο προαναφερθέν πλαίσιο
πρέπει να ενταχθούν και λελογισμένες εξαιρέσεις επιβαλλόμενες για
ορισμένους τόπους και ορισμένες περιόδους του έτους ως προς τον
οικονομικό κλάδο του τουρισμού, και δη υπό την προϋπόθεση ότι οι
εξαιρέσεις αυτές υπηρετούν τον βιώσιμο τουρισμό και δεν υπερβαίνουν τα
όρια της αρχής της αναλογικότητος (άρθρο 25 παράγραφος. 1 του
Συντάγματος). Ειδικότερα, καθόσον αφορά τον τουρισμό, η απομάκρυνση από
τον κανόνα της αργίας κατά τις Κυριακές επιχειρείται υπό την προϋπόθεση
ότι α. η εξαίρεση αφορά σαφώς προσδιοριζόμενες περιοχές, στις οποίες η
οικονομικοκοινωνική ζωή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον κλάδο του
τουρισμού, β. οι εξαιρέσεις προσδιορίζονται με ακρίβεια κατά χρόνο και
κατά το δυνατόν σε διάσπαρτες ημέρες ανά έτος, αναλόγως του χαρακτήρα
της κάθε περιοχής και της τουριστικής περιόδου (θερινός, χειμερινός
τουρισμός), ώστε να μην αναιρείται ο πυρήνας του προαναφερθέντος
συνταγματικού δικαιώματος και γ. η κατ’ εξαίρεση επιτρεπόμενη εργασία
είναι πράγματι πρόσφορη για την εξυπηρέτηση του σκοπού της βιώσιμης
τουριστικής αναπτύξεως. Οίκοθεν νοείται ότι η συνδρομή των εκτεθεισών
προϋποθέσεων πρέπει να τυγχάνει πλήρους τεκμηριώσεως κατά την νομοθέτηση
των εξαιρέσεων, ώστε, πλην των άλλων, να καθίσταται εφικτός και ο
δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητάς τους.

Επειδή εν προκειμένω, με την εξουσιοδότηση του ν. 4254/2014, και
ανεξαρτήτως λόγων αναφερομένων στο δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας
των χριστιανών το θρήσκευμα πολιτών, προσβάλλονται, εξ επόψεως μεν
ουσίας, οι εκτεθείσες παραπάνω συνταγματικές αρχές, όπως
ειδικότερα αυτές ερμηνεύθηκαν και εν σχέσει με τον κλάδο του τουρισμού,
εξ επόψεως δε τύπου, διότι η εξουσιοδότηση αυτή αντιτίθεται στην
παράγραφο 2 άρθρου 43 του Συντάγματος, καθόσον η αναφορά της σε «τρεις
τουριστικές περιοχές», χωρίς ειδικότερο και συγκεκριμένο προσδιορισμό
είναι αόριστη. Συνεπώς, η βασισθείσα στην εξουσιοδότηση αυτή
προσβαλλομένη υπουργική απόφαση είναι μη νόμιμη.

Ακυρώνει την με αριθμό Κ1-1119/7.7.2014 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης
και Ανταγωνιστικότητας (Β’ 1859/8.7.2014).Δείτε την απόφαση στο φορολογικό αρχείο του κόμβου