Ο ΕΝΦΙΑ των Ιερών Μονών: Ποιές απαλλάσσονται και ποιές όχι

Ορέστης Σεϊμένης – Αλεξάνδρα ΓεράγγελουΤι ισχύει σήμεραΣτο άρθρο 3 παρ.1 στ) (β)του Ν. 4223/31-12-2013 ορίζεται ότι: «Απαλλάσσονται από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. τα δικαιώματα στα ακίνητα που ανήκουν στις υποκείμενες στο ειδικό συνταγματικό καθεστώς Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, κείμενα εντός ή εκτός αυτού.»Αυτό σημαίνει ότι απαλλάσσονται όλα τα ακίνητα  των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους είτε ιδιοχρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους, είτε όχι.Η ειδική αυτή διάταξη δεν αφορά τις υπόλοιπες Ιερές Μονές, εκτός του Αγίου Όρους, που υπάρχουν εντός της Ελληνικής Επικράτειας. Οι υπόλοιπες αυτές Ιερές Μονές επιβαρύνονται με ΕΝΦΙΑ στα ακίνητα που δεν ιδιοχρησιμοποιούν για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους Οι μονές αυτές επικαλούνται άνιση μεταχείριση  λόγω απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ μόνο των ακινήτων που δεν ιδιοχρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους και ανήκουν στις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους.Ιδιοχρησιμοποίηση: «Απαλλάσσονται από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. τα δικαιώματα στα ακίνητα που ανήκουν σε νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες των γνωστών θρησκειών και δογμάτων κατά την παρ. 2 του άρθρου 13 του Συντάγματος και ιδιοχρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους.» Άρθρο 3 παρ.1 στ) (α) του Ν. 4223/2013Η απόφαση 2318/2018 του ΣτΕΗ Ολομέλεια του ΣτΕ με την απόφαση ΣτΕ 2318/2018 αποφάσισε ότι δεν υπάρχει ζήτημα συνταγματικότητας της παραπάνω ρύθμισης και  παράβασης της αρχής της ισότητας διότι, υπάρχει το ιδιαίτερο συνταγματικό καθεστώς των Μονών του Αγίου Όρους – εφόσον ο γενικός κανόνας που τίθεται από τον νομοθέτη είναι ότι στον ένδικο φόρο υπόκεινται τα ακίνητα όλων των Ιερών Μονών της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των Ιερών Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών, τα οποία δεν ιδιοχρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους, με μοναδική εξαίρεση αυτή των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους. Ενδεχόμενη αντισυνταγματικότητα της τελευταίας αυτής εξαιρετικής φορολογικής ρύθμισης δεν θα μπορούσε πάντως κατ’ εφαρμογή της αρχής της ισότητας να επεκταθεί και σε άλλες γενικές ή ειδικές κατηγορίες θρησκευτικών καθιδρυμάτων, τα οποία ούτε κατά το γράμμα ούτε κατά το πνεύμα της διέπει η ρύθμιση αυτή, διότι και υπό την εκδοχή ότι συντρέχει αδικαιολόγητη διαφορετική μεταχείριση όμοιων περιπτώσεων, τούτο θα είχε ως μόνη συνέπεια ότι η θεσπιζόμενη εξαίρεση υπέρ των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους είναι ανίσχυρη, ενόψει μάλιστα και της πάγιας νομολογίας του Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία διατάξεις που θεσπίζουν φορολογικές απαλλαγές, όπως η επίμαχη διάταξη της περ. στ (β) της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4223/2013 είναι στενά ερμηνευτέες και δεν επιδέχονται ανάλογης ερμηνείας ή επεκτατικής εφαρμογής. Και οι Μονές που υπάγονται πνευματικά στο Οικουμενικό ΠατριαρχείοΤο γεγονός, κάποια Ιερά Μονή υπάγεται πνευματικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο όπως και οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, δεν θα αρκούσε για να στοιχειοθετήσει άνιση και δυσμενή διάκριση σε βάρος της, δεδομένου ότι οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους τελούν υπό διαφορετικό συνταγματικό καθεστώς στο οποίο ρητώς αναφέρεται η επίμαχη διάταξη και διέπονται από ιδιαίτερη νομοθεσία, τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους (ν.δ. της 16ης Σεπτεμβρίου 1926). Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση δικαιωμάτων του ανθρώπου (ΕΣΔΑ)Σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση του Σ.τ.Ε. δεν υπάρχει παραβίαση της ΕΣΔΑ, αφ’ ενός μεν διότι η επίμαχη απαλλαγή στηρίζεται στο ειδικό για τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους προστατευτικό καθεστώς του άρθρου 105 αυτού, στο οποίο ρητώς αναφέρεται τόσο η εισάγουσα την εξαίρεση επίμαχη διάταξη όσο και η επ’ αυτής εισηγητική έκθεση του ν. 4223/2013 και, αφ’ ετέρου, διότι οι ελευθερίες που κατοχυρώνονται από τα άρθρα 9 και 11 της ΕΣΔΑ δεν συνεπάγονται την απαλλαγή οποιουδήποτε από τις γενικές υποχρεώσεις του προς το Κράτος.