Ψηφιακή Ενιαία Αγορά: Συμφωνία των διαπραγματευτών της ΕΕ σχετικά με νέους κανόνες στον τομέα της κοινοχρησίας δεδομένων του δημόσιου τομέα
Βρυξέλλες, 22 Ιανουαρίου 2019
Διαπραγματευτές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της ΕΕ και την Επιτροπή κατέληξαν σε συμφωνία επί μιας αναθεωρημένης οδηγίας, με στόχο τη διευκόλυνση της διαθεσιμότητας και της περαιτέρω χρήσης δεδομένων του δημόσιου τομέα.
Τα δεδομένα αποτελούν την κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης πολλών ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Η ευρεία και δωρεάν διάθεση δεδομένων υψηλής ποιότητας και υψηλής αξίας που προκύπτουν από δημόσια χρηματοδοτούμενες υπηρεσίες αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής καινοτομίας σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικούς τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι οποίοι προϋποθέτουν την πρόσβαση σε τεράστιους όγκους δεδομένων υψηλής ποιότητας.
Σε πλήρη συμμόρφωση με τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων της ΕΕ, η νέα οδηγία σχετικά με τα ανοικτά δεδομένα και τις πληροφορίες του δημόσιου τομέα (ΠΔΤ) —οι οποίες μπορούν να είναι, για παράδειγμα, ανωνυμοποιημένα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για την κατανάλωση ενέργειας από νοικοκυριά ή ακόμη και γενικές πληροφορίες σχετικά με την εθνική παιδεία ή τα επίπεδα αλφαβητισμού— επικαιροποιεί το πλαίσιο που καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες τα δεδομένα του δημόσιου τομέα θα πρέπει να καθίστανται διαθέσιμα προς περαιτέρω χρήση, εστιάζοντας ιδίως στον αυξανόμενο όγκο δεδομένων υψηλής αξίας που είναι πλέον διαθέσιμα.
Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς Άντρους Άνσιπ δήλωσε τα εξής: «Τα δεδομένα αποτελούν ολοένα και περισσότερο το οξυγόνο της σημερινής οικονομίας και η αξιοποίηση του δυναμικού των δημόσιων ανοικτών δεδομένων μπορεί να αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη. Η συνολική άμεση οικονομική αξία των πληροφοριών του δημόσιου τομέα και των δεδομένων που προέρχονται από δημόσιες επιχειρήσεις αναμένεται να αυξηθεί από 52 δισ. € το 2018 σε 194 δισ. € έως το 2030. Με τη θέσπιση αυτών των νέων κανόνων, θα μπορέσουμε να αποκομίσουμε τα μέγιστα από αυτή την ανάπτυξη».
Η επίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας Μαρίγια Γκαμπριέλ δήλωσε τα εξής: «Οι πληροφορίες του δημόσιου τομέα έχουν ήδη πληρωθεί από τον φορολογούμενο. Το να τις καταστήσουμε περισσότερο ανοικτές προς περαιτέρω χρήση είναι προς όφελος της ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων, διότι θα αναδειχθούν καινοτόμα προϊόντα και καινοτόμες υπηρεσίες που βασίζονται, για παράδειγμα, σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Πέρα όμως από την οικονομία, τα ανοικτά δεδομένα του δημόσιου τομέα είναι σημαντικά και για τη δημοκρατία και την κοινωνία μας, διότι αυξάνουν τη διαφάνεια και συμβάλλουν στη διεξαγωγή δημόσιου διαλόγου βασιζόμενου σε πραγματικά στοιχεία».
Στο πλαίσιο της πολιτικής ανοικτών δεδομένων της ΕΕ, έχουν θεσπιστεί κανόνες που έχουν στόχο να ενθαρρύνουν τα κράτη μέλη να διευκολύνουν την περαιτέρω χρήση δεδομένων του δημόσιου τομέα με ελάχιστους ή μηδενικούς νομικούς τεχνικούς και οικονομικούς περιορισμούς. Από τη θέσπιση όμως αυτών των κανόνων το 2003 έως σήμερα, ο ψηφιακός κόσμος έχει αλλάξει ριζικά.
Τι καλύπτουν οι νέοι κανόνες;
- Όλο το περιεχόμενο του δημόσιου τομέα στο οποίο είναι δυνατή η πρόσβαση δυνάμει των εθνικών κανόνων πρόσβασης σε έγγραφα είναι, καταρχήν, δωρεάν διαθέσιμο για περαιτέρω χρήση. Οι φορείς του δημόσιου τομέα δεν θα μπορούν να επιβάλλουν χρέωση μεγαλύτερη του οριακού κόστους για την περαιτέρω χρήση των δεδομένων τους, εκτός από πολύ περιορισμένες περιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, περισσότερες ΜΜΕ και νεοφυείς επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να εισέλθουν σε νέες αγορές για να παρέχουν προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στα δεδομένα.
- Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας, όπως στατιστικά ή γεωχωρικά δεδομένα. Αυτά τα σύνολα δεδομένων έχουν υψηλό εμπορικό δυναμικό και μπορούν να επιταχύνουν την ανάδειξη ευρέος φάσματος προϊόντων και υπηρεσιών πληροφοριών προστιθέμενης αξίας.
- Οι επιχειρήσεις δημόσιων υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στους τομείς των μεταφορών και της κοινής ωφέλειας παράγουν πολύτιμα δεδομένα. Η απόφαση για το κατά πόσον τα δεδομένα τους πρέπει να καθίστανται διαθέσιμα διέπεται από διάφορους εθνικούς ή ευρωπαϊκούς κανόνες, αφής στιγμής όμως τα δεδομένα τους είναι διαθέσιμα προς περαιτέρω χρήση, τα εν λόγω δεδομένα θα υπάγονται πλέον στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας σχετικά με τα ανοικτά δεδομένα και τις πληροφορίες του δημόσιου τομέα. Αυτό σημαίνει ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις θα πρέπει να τηρούν τις αρχές της οδηγίας και να μεριμνούν για τη χρήση κατάλληλων μορφότυπων δεδομένων και μεθόδων διάδοσης. Ταυτόχρονα, θα εξακολουθήσουν να μπορούν να επιβάλλουν εύλογες χρεώσεις για να ανακτούν το σχετικό κόστος.
- Ορισμένοι δημόσιοι φορείς συνάπτουν πολύπλοκες συμφωνίες δεδομένων με ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες ενδεχομένως οδηγούν στο «κλείδωμα» των πληροφοριών του δημόσιου τομέα. Για τον λόγο αυτόν, θα προβλεφθούν διασφαλίσεις ώστε να ενισχύεται η διαφάνεια και να περιορίζεται η σύναψη συμφωνιών οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποκλειστική περαιτέρω χρήση δεδομένων του δημόσιου τομέα από εταίρους του ιδιωτικού τομέα.
- Με την πρόσβαση σε περισσότερα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, μέσω διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (API), οι εταιρείες, ιδίως οι νεοφυείς, θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, π.χ. εφαρμογές κινητικότητας. Τα δημόσια χρηματοδοτούμενα ερευνητικά δεδομένα θα ενταχθούν επίσης στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας: τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν πολιτικές για την ανοικτή πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδοτούμενα ερευνητικά δεδομένα και, ταυτόχρονα, θα εφαρμοστούν εναρμονισμένοι κανόνες για την περαιτέρω χρήση σε όλα τα δημόσια χρηματοδοτούμενα ερευνητικά δεδομένα που καθίστανται διαθέσιμα μέσω αποθετηρίων.
Επόμενα βήματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ θα πρέπει πλέον να εγκρίνουν επισήμως τους αναθεωρημένους κανόνες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει στη συνέχεια να εφαρμόσουν τους αναθεωρημένους κανόνες εντός δύο ετών προτού αυτοί τεθούν σε ισχύ. Η Επιτροπή θα αρχίσει να διαβουλεύεται με τα κράτη μέλη με στόχο την ταυτοποίηση των συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας, τα οποία θα καθοριστούν σε εκτελεστική πράξη.
Ιστορικό
Η περαιτέρω χρήση δεδομένων που παράγονται από φορείς του δημόσιου τομέα (π.χ. νομικά δεδομένα, δεδομένα κίνησης, μετεωρολογικά και οικονομικά δεδομένα κ.λπ.) για εμπορικούς και μη εμπορικούς σκοπούς διέπεται επί του παρόντος από την οδηγία 2003/98/ΕΕ για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, η οποία αναθεωρήθηκε το 2013.
Στις 25 Απριλίου 2018 η Επιτροπή εξέδωσε τη δέσμη μέτρων για τα δεδομένα του 2018, στην οποία διαφορετικοί τύποι δεδομένων (δημόσια, ιδιωτικά, επιστημονικά δεδομένα) προσεγγίζονται για πρώτη φορά με ένα συνεκτικό πλαίσιο πολιτικής που αξιοποιεί διαφορετικά μέσα πολιτικής. Στο πλαίσιο της εν λόγω δέσμης μέτρων, η αναθεώρηση της οδηγίας ΠΔΤ αποτέλεσε αντικείμενο εκτεταμένης δημόσιας διαβούλευσης. Κάθε περαιτέρω χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει της οδηγίας σχετικά με τα ανοικτά δεδομένα και τις πληροφορίες του δημόσιου τομέα (ΠΔΤ) πρέπει να σέβεται πλήρως τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων της ΕΕ.
Περισσότερες πληροφορίες:
