Συνέντευξη του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρη Παπαδημητρίου στην Εφημερίδα των Συντακτών και στον δημοσιογράφο Νίκο Σβέρκο

Συνέντευξη του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρη Παπαδημητρίου στην Εφημερίδα των Συντακτών και στον δημοσιογράφο Νίκο Σβέρκο-Συμμερίζεστε την άποψη πως η πρώτη δοκιμαστική έξοδος στις αγορές στέφθηκε από «απόλυτη επιτυχία»; Η αντιπολίτευση συγκρίνει τα επιτόκια με αυτά άλλων χωρών και μιλά για «τρία χαμένα χρόνια»…Πιστεύω πως στη ζωή όλα είναι σχετικά, συνεπώς δεν θα χρησιμοποιούσα ποτέ τον όρο «απόλυτη». Όμως επιτυχία αναμφισβήτητα είναι, όχι μόνο γιατί πετύχαμε καλύτερο επιτόκιο από αυτό του 2014, αλλά και γιατί κάναμε το πρώτο βήμα χωρίς δεκανίκια μετά από καιρό συγκεντρώνοντας τη διεθνή αναγνώριση αγορών και θεσμών. Ένδειξη επιστροφής στο μονοπάτι οικοδόμησης της εμπιστοσύνης και σταδιακής μείωσης των επιτοκίων για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Πρόκειται για γεγονός τόσο συμβολικής όσο και πραγματικής αναπτυξιακής σημασίας που δεν πρέπει να προκαλεί ευφορία, αλλά αισιοδοξία για το μέλλον της χώρας. Επιπλέον πρέπει να σημειωθεί ότι ανοίγει το δρόμο για εξιτήριο από την επιτροπεία των θεσμών καθώς 1,6 δις κεφάλαια του ομολόγου αξιοποιήθηκαν στην ανταλλαγή μέρος του ομολόγου των 4 δις λήξης 2019, γεγονός που μειώνει τις υψηλές χρηματοδοτικές ανάγκες του 2019 και συνεπώς απομακρύνει το κίνδυνο νέου δανεισμού από τους θεσμούς και την επιβολή νέου προγράμματος. Σε ότι αφορά την αντιπολίτευση και το αφήγημα των «τριών χαμένων χρόνων» να θυμίσω πως δεν υπάρχει άλλη υπερχρεωμένη ευρωπαϊκή οικονομία σαν την ελληνική, οπότε δεν έχουν νόημα οι συγκρίσεις με τα επιτόκια άλλων χωρών γιατί θα είναι σαν να συγκρίνουμε λεμόνια με πορτοκάλια. Εξάλλου, η ιστορία δείχνει πως τίποτα δεν πάει χαμένο γιατί και από τα λάθη μαθαίνουμε. -Ποιες είναι δηλαδή οι διαφορές σε σχέση με το 2014;Το α’ εξάμηνο του 2015 αγωνιστήκαμε για το καλύτερο και αποκτήσαμε πολύτιμη εμπειρία που (α) οδήγησε στην αναγνώριση απ’ όλους του προβλήματος του χρέους το οποίο ως τότε εθεωρείτο βιώσιμο, (β) αποκάλυψε τη σκληρή στάση ορισμένων εταίρων, (γ) ανέδειξε την κρίσιμη κοινωνική κατάσταση (βλ την για πρώτη φορά σχετική έκθεση της Κομισιόν) και την ανάγκη μέτρων για ευάλωτες ομάδες και αντίμετρα, (δ) απέφερε τα κέρδη της πρόσφατης συμφωνίας κι όσων ακολουθήσουν. Κι αν το 2014 πετύχαμε μία προσωρινή, αναιμική και μη βιώσιμη ανάκαμψη λόγω προεκλογικών φορολογικών παροχών της κυβέρνησης Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ με συνέπεια οι εταίροι να μας γυρίσουν τη πλάτη διακόπτοντας κάθε αξιολόγηση και στήριξη του προγράμματος, αντίθετα σήμερα η ανάκαμψη της οικονομίας στηρίζεται στην αύξηση των επενδύσεων, τη προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και τη τήρηση των δεσμεύσεων του προγράμματος από την ελληνική κυβέρνηση με αντίτιμο την απόσπαση χαμηλότερων πρωτογενών πλεονασμάτων, αναπτυξιακής ρήτρας, αναπτυξιακής τράπεζας και βαθμιαίας ελάφρυνσης του χρέους.Αντίθετα, συνεπώς, από το 2014 σήμερα έχουμε μία βιώσιμη ανάπτυξη που συγκεντρώνει την στήριξη των εταίρων και την κλιμακούμενη εμπιστοσύνη των αγορών. Και κάτι ακόμη: η ιδέα της αντιπολίτευσης πως μετά από 5 χρόνια βαθιάς ύφεσης και καταστροφής του παραγωγικού ιστού της οικονομίας θα μπορούσε αίφνης η οικονομία να τρέξει με 4% και πάνω μετά το 2014 ανακτώντας με μιας την χαμένη εμπιστοσύνη των επενδυτών μαρτυρεί βαθιά άγνοια των οικονομικών και της ψυχολογίας των αγορών. Την καρδάρα με το γάλα (δηλ την εμπιστοσύνη) εύκολα την γκρεμίζεις σε μια στιγμή με μια κλωτσιά. Πολύ δύσκολα όμως την ξαναγεμίζεις. Χρειάζεται χρόνο και κόπο λοιπόν η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και αυτό ακριβώς συνέβη μετά το καλοκαίρι του 2015. Η οικονομία πέρασε μία αναγκαία φάση σταθεροποίησης, για να μπορεί σήμερα να ανακάμπτει πραγματικά. Καθόλου λοιπόν «τρία χρόνια χαμένα»…-Ο στόχος για την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ είναι ακόμα εφικτός; Μήπως οι εξελίξεις έχουν ξεπεράσει αυτή την ανάγκη;Πιστεύω πως είναι στόχος εφικτός και χρήσιμος, αν και όχι αναγκαίος. Αν η ΕΚΤ παρατείνει το σχετικό πρόγραμμα για να τονώσει την ευρωπαϊκή ανάκαμψη και οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία και την Ευρώπη επισπεύσουν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, τότε μπορεί η Ελλάδα να επωφεληθεί της αυξημένης ρευστότητας από την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Σε κάθε περίπτωση τυχόν ένταξη σε αυτή θα είναι εργαλείο υποβοηθητικό της ανάπτυξης και όχι προϋπόθεση αυτής.-Πριν την πρώτη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές ο διοικητής της ΤτΕ εξέφρασε την άποψη πως καλό θα ήταν να γίνουν πρώτα 2-3 «εμβληματικές ιδιωτικοποιήσεις»…Θεωρώ πως ο κ. Στουρνάρας έσφαλλε στην εκτίμησή του ότι θα χρειάζονταν κι άλλες ιδιωτικοποιήσεις προκειμένου να βγούμε στις αγορές, όπως έσφαλλε και στην εκτίμησή του (βλ έκθεση Διοικητή για το 2016) ότι προϋπόθεση της εξόδου στις αγορές είναι η ένταξη της Ελλάδας στη ποσοτική χαλάρωση. Με τις αποκρατικοποιήσεις των αεροδρομίων, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, του ΟΛΘ και την πρόοδο στο Ελληνικό είχαμε ήδη δώσει το κατάλληλο σήμα στις αγορές και αυτό ακριβώς το μήνυμα εμπιστοσύνης φροντίσαμε να περάσουμε με τα road show σε ΗΠΑ και Βρετανία. Η άμεση ανταπόκριση των αγορών στην έκδοση των ελληνικών ομολόγων δεν ήταν τυχαία και όπως ανέλυσε το Bloomberg το 70% των αγοραστών τους προήλθε από ποιοτικούς επενδυτές των ΗΠΑ και της Βρετανίας. -Σχετίζονται με κάποιον τρόπο οι ιδιωτικοποιήσεις με την σταθερότητα της οικονομίας;Οι αποκρατικοποιήσεις εξυπηρετούν δύο βασικά στόχους: Πρώτο συμβάλλουν στην απομείωση του χρέους και των βαρών εξυπηρέτησής του (βλ λιγότερη λιτότητα) μιας και οι εισπράξεις κατευθύνονται στην αποπληρωμή του. Δεύτερο, ανοίγουν κι ενσωματώνουν την ελληνική οικονομία στην μεγάλη ευρωπαϊκή οικονομία που επιχειρεί την ολοκλήρωσή της. Και οι δύο αυτοί στόχοι επενεργούν σταθεροποιητικά στην οικονομία. Στην πρώτη περίπτωση γιατί το χρέος καθίσταται κοινωνικά ελαφρύτερο και οικονομικά πιο βιώσιμο προσδίδοντας ισχυρότερο μομέντουμ στην αναπτυξιακή διαδικασία. Στη δεύτερη περίπτωση γιατί με την εξωστρέφεια και την βαθύτερη ένταξη στον ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας που αποκτά η ελληνική οικονομία πετυχαίνει δύο σημαντικά οφέλη : εξειδίκευση και οικονομίες κλίμακας από τη μία, και ουσιαστική πολιτική και στρατιωτική προστασία από την άλλη καθώς, όπως σωστά επαναλαμβάνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τα ελληνικά σύνορα γίνονται ντε φάκτο – με την οικονομική και υλική σημασία του όρου – ευρωπαϊκά. Αυτή η τελευταία παράμετρος, η αντίληψη δηλαδή της Ελλάδας σαν συστατικό στοιχείο μιας ολοκληρωμένης Ευρώπης, συχνά αγνοείται στο δημόσιο διάλογο ή αντιθέτως προβάλλεται ως απώλεια εθνικής ανεξαρτησίας. Όμως, όπως μαρτυρεί η εκμετάλλευση της Κυπριακής ΑΟΖ και η τουρκική επιθετικότητα, η μόνη σωτήρια, αποτρεπτική και ειρηνική λύση στον τουρκικό επεκτατισμό είναι η πλήρης συνεννόηση της Ελλάδας με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. -Έχετε έρθει σε επαφή με πολλούς επενδυτές στο εξωτερικό. Ανησυχούν για το πολιτικό κλίμα; Βλέπουν έλλειψη σταθερότητας στην χώρα και την οικονομία;Όχι, αντιθέτως διακρίνουν έναν λαό βασανισμένο μεν από την κρίση αλλά αποφασισμένο να ανταπεξέλθει παραμένοντας στην Ευρώπη και μία κυβέρνηση αποφασισμένη να προτάξει του πολιτικού κόστους την έξοδο της χώρας από την κρίση και την επιστροφή στην ανάπτυξη. Κι αυτό αποτελεί τον βασικό λόγο αισιοδοξίας ότι θα βοηθήσουν από την πλευρά τους με νέα επενδυτικά κεφάλαια και ελάφρυνση του χρέους το 2018. Άλλωστε όπως μου επισημαίνουν σε κάθε ευκαιρία, θα ήταν καταστροφική μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.-Αναλυτές συμφωνούν πως η παραγωγή στην Ελλάδα ήταν στρεβλή λόγω της διόγκωσης του τριτογενούς τομέα και των υπηρεσιών. Έπαιξε ρόλο σε αυτή την επιλογή και η ευρωπαϊκή πολιτική που ακολουθήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες;Η στρέβλωση δεν οφείλεται μόνον στην διόγκωση των υπηρεσιών, αλλά στην απουσία βιομηχανικής και παραγωγικής πολιτικής, στον ανεξέλεγκτο δανεισμό και την υπερχρέωση της οικονομίας, στην μη ορθολογική κατανομή των κοινοτικών ενισχύσεων. Σε αυτή τη πορεία ευθύνη μεγάλη φέρει η νεοφιλελεύθερη αντίληψη που κυριάρχησε στην Ευρώπη με τη βοήθεια και της παγκοσμιοποίησης, μία αντίληψη που θεωρεί ότι η πλήρης ελευθερία των αγορών αρκεί για να αναπτυχθεί κάθε εθνική οικονομία και να προχωρήσει η ενωμένη νομισματικά Ευρώπη την ολοκλήρωσή της. Η ιστορία έδειξε πόσο εσφαλμένη ήταν η πολιτική αυτή μιας και όχι μόνο οδήγησε στην παγκόσμια κρίση του 2007-2008 από την οποία ακόμη δεν έχουν όλες οι χώρες επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα ανάπτυξης, αλλά και γιατί επέτρεψε την κατακόρυφη αύξηση των ανισοτήτων που σήμερα σε συνδυασμό με τα πάντα υψηλά χρέη εμποδίζουν την επιστροφή σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η Ευρώπη, λοιπόν, φέρει μεγάλη ευθύνη, όχι μόνο γιατί δεν αξιολογούσε τη χρήση των ενισχύσεων που έδινε στην Ελλάδα, αλλά γιατί με τον νεοφιλελευθερισμό και τη τυφλή πίστη στον αυτόματο πιλότο των αγορών αγκιστρώθηκε αποκλειστικά στο κοινό νόμισμα, δεν προχώρησε την δημοσιονομική και πολιτική της ενοποίηση και επέτρεψε την κοινωνική (βλ ανισότητες) και πολιτική της αποσταθεροποίηση (βλ άνοδο ακροδεξιάς και φυγόκεντρες εθνικιστικές τάσεις).-Πως σχολιάζετε την στάση της Ν.Δ., που απαγόρευσε στα στελέχη της να συμμετέχουν στα περιφερειακά συνέδρια για την ανάπτυξη;Ανόητα συντηρητική, μικροπολιτική και διχαστική, κοινώς απαράδεκτη για μία μεγάλη και ιστορική παράταξη που φιλοδοξεί να ασκήσει εθνική αναπτυξιακή πολιτική. Ευτυχώς είδαμε στελέχη της Ν.Δ. που κατάλαβαν έγκαιρα αυτό το λάθος της ηγεσίας της.-Σε ποια φάση βρίσκεται η δημιουργία της Αναπτυξιακής Τράπεζας;Βρισκόμαστε σε ένα πολύ καλό σημείο. Έχω έρθει σε επαφή με τις αναπτυξιακές τράπεζες της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Νομίζω ότι πολύ σύντομα θα έχω πολύ καλά νέα να σας ανακοινώσω. -Έχετε συγκεκριμένους αριθμητικούς στόχους για τα επόμενα χρόνια αναφορικά με την ανάπτυξη και την εργασία;Οι στόχοι έχουν τεθεί με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και είναι συλλογικοί, όχι ατομικοί. Προσωπική μου επιθυμία και φιλοδοξία είναι απλώς να τους υπερβούμε κυρίως στο μέτωπο της δημιουργίας απασχόλησης και της μείωσης της ανεργίας. -Θεωρείτε πιθανό κάποιοι από τους εταίρους ή τους δανειστές να βάλουν ξανά εμπόδια στην τρίτη αξιολόγηση;Θεωρώ ότι οι δυσκολίες και τα προβλήματα προσαρμογής δεν τελείωσαν, οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν ιδιαίτερα όσο είμαστε υπό επιτροπεία, αλλά οι μεγάλες αντιξοότητες είναι πίσω μας και ήδη βλέπουμε όχι απλά φως, αλλά και την άκρη του τούνελ. -Μετά τις γερμανικές εκλογές θα είναι καλύτερο το πολιτικό κλίμα στην Ευρώπη; Θεωρούν ορισμένοι ότι θα δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες για την ποσοτικοποίηση των μέτρων για το χρέος…Είναι πολύ πιθανό να βελτιωθεί το κλίμα. Όμως, υπάρχουν τόσοι πολλοί αστάθμητοι παράγοντες και τόσα εκκρεμή ζητήματα στην ευρωπαϊκή κονίστρα που επιζητούν λύσεις, ώστε κανείς να μην μπορεί να αποφανθεί με βεβαιότητα για το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα. Ζούμε σε χαλεπούς καιρούς παγκοσμίως. Καλό είναι με συγκρατημένη αισιοδοξία να κρατάμε μικρό καλάθι. Κι ακριβώς γι’ αυτό να μην βασιζόμαστε τόσο σε όσα καλά μπορεί να προκύψουν από τις εξωτερικές συγκυρίες, αλλά σε όσα θετικά και δημιουργικά μπορούμε να πετύχουμε με τις δικές μας προσπάθειες στο χώρο που ζούμε και σε μεγάλο βαθμό ορίζουμε, την Ελλάδα.