Tax Flash: Ειδική έκθεση του ΕΕΣ με τίτλο «Ηλεκτρονικό εμπόριο: πολλές από τις προκλήσεις που σχετίζονται με την είσπραξη του ΦΠΑ και των τελωνειακών δεσμών δεν έχουν αντιμετωπιστεί»

ΕΔΡΑ JEAN MONNET ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΚΑΤΟΧΟΣ ΕΔΡΑΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΒΒΑΪΔΟΥ27ο Tax FlashΔημοσιεύθηκε ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Ηλεκτρονικό εμπόριο: πολλές από τις προκλήσεις που σχετίζονται με την είσπραξη του ΦΠΑ και των τελωνειακών δεσμών δεν έχουν αντιμετωπιστεί»Σε επίπεδο ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρμόδια για τη χάραξη της τελωνειακής και της φορολογικής πολιτικής, καθώς και για την ανάπτυξη στρατηγικών και νομοθεσίας στους τομείς αυτούς. Όπως και στην περίπτωση των λοιπών αγαθών και υπηρεσιών, τα κράτη μέλη εισπράττουν τον ΦΠΑ και τους τελωνειακούς δασμούς που οφείλονται επί διασυνοριακών συναλλαγών ηλεκτρονικού εμπορίου. Ηλεκτρονικό εμπόριο είναι η πώληση ή η αγορά αγαθών ή υπηρεσιών, είτε μεταξύ επιχειρήσεων, νοικοκυριών, ατόμων είτε μεταξύ ιδιωτικών οργανισμών, με ηλεκτρονικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω του διαδικτύου ή άλλων δικτύων πληροφορικής (ηλεκτρονική επικοινωνία) (κοινός ορισμός της Eurostat και του ΟΟΣΑ).Από τη φύση του, το ηλεκτρονικό εμπόριο παρέχει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για παρατυπίες στον τομέα αυτό. Ειδικότερα, μολονότι στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς καταργήθηκαν οι συνοριακοί έλεγχοι στο ενδοενωσιακό εμπόριο, όλα τα αγαθά που εισέρχονται στα κράτη μέλη από τρίτες χώρες υπόκεινται σε τελωνειακούς ελέγχους. Οι υπηρεσίες που παρέχονται ψηφιακά από τρίτες χώρες ενέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, επειδή δεν υπάρχει φυσική διέλευση συνόρων και, επομένως, οι υπηρεσίες αυτές δεν υποβάλλονται στους ίδιους ελέγχους με τα αγαθά που εισέρχονται στην ΕΕ. Οι ενδοενωσιακές συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών υπόκεινται σε ΦΠΑ, και τα κράτη μέλη πρέπει να γνωρίζουν την ύπαρξη των εν λόγω συναλλαγών προκειμένου να μπορούν να τις φορολογούν.Το ΕΕΣ διενήργησε τον έλεγχο αυτό λόγω του κινδύνου παρατυπιών στο πλαίσιο της είσπραξης του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών σε σχέση με το διασυνοριακό ηλεκτρονικό εμπόριο. Ειδικότερα, το ηλεκτρονικό εμπόριο δημιουργεί δυνατότητες κατάχρησης από προμηθευτές εγκατεστημένους εκτός της ΕΕ, σε βάρος των εγκατεστημένων στην ΕΕ εμπόρων. Μολονότι δεν υπάρχουν διαθέσιμες εκτιμήσεις του ποσού του ΦΠΑ που δεν έχει εισπραχθεί σε σχέση με τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών, η Επιτροπή εκτιμά ότι οι απώλειες εσόδων από τις παραδόσεις αγαθών χαμηλής αξίας από τρίτες χώρες ανέρχονται έως και σε 5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Ένας γενικός κίνδυνος, ο οποίος αφορά τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παρέχουν έμποροι εγκατεστημένοι είτε στην ΕΕ είτε σε τρίτες χώρες, απορρέει από το γεγονός ότι το ισχύον σύστημα βασίζεται ουσιαστικά στην προθυμία των εμπόρων να εγγραφούν στα μητρώα ΦΠΑ και να καταβάλλουν τον οφειλόμενο ΦΠΑ. Τα κράτη μέλη δεν διαθέτουν εξουσίες επιβολής εκτός της επικράτειάς τους, ιδίως όσον αφορά εμπόρους από τρίτες χώρες. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει την εξασφάλιση της είσπραξης του συνόλου του ΦΠΑ στο κράτος μέλος τελικής κατανάλωσης των αγαθών και παροχής των υπηρεσιών.Εξάλλου, υπάρχει και ο κίνδυνος οι φορολογικές και τελωνειακές αρχές στο κράτος μέλος κατανάλωσης να μην χρησιμοποιήσουν τις ρυθμίσεις διοικητικής συνεργασίας για να ζητήσουν πληροφορίες από τη χώρα ή τις χώρες όπου έχει εγγραφεί ή διαθέτει αριθμό φορολογικού μητρώου ο προμηθευτής. Χωρίς αυτές τις ανταλλαγές πληροφοριών, είναι δύσκολο οι φορολογικές/τελωνειακές αρχές στο κράτος μέλος κατανάλωσης να εντοπίζουν τις συναλλαγές που δεν έχουν φορολογηθεί. Επιπλέον, οι συναλλαγές B2C δεν καλύπτονται από το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τον ΦΠΑ, ένα ηλεκτρονικό δίκτυο για τη διαβίβαση πληροφοριών τόσο όσον αφορά έγκυρους αριθμούς φορολογικού μητρώου ΦΠΑ επιχειρήσεων που είναι εγγεγραμμένες στα κράτη μέλη, όσο και όσον αφορά παραδόσεις εντός της ΕΕ που τυγχάνουν απαλλαγής φόρου. Ένας άλλος κίνδυνος απορρέει από το γεγονός ότι οι φορολογικές αρχές της χώρας εγγραφής (ή MSIDE) είναι απρόθυμες να διενεργούν τους κατάλληλους ελέγχους στους προμηθευτές, επειδή ο ΦΠΑ που τυχόν προκύπτει ανήκει στο κράτος μέλος κατανάλωσης.Το ΕΕΣ αξιολόγησε κατά πόσον η Επιτροπή είχε θεσπίσει ένα άρτιο ρυθμιστικό και ελεγκτικό πλαίσιο και κατά πόσον τα μέτρα ελέγχου των κρατών μελών συνέβαλαν στη διασφάλιση της πλήρους είσπραξης του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών που οφείλονται για αγαθά και υπηρεσίες στο πλαίσιο διαδικτυακών εμπορικών συναλλαγών. Το ΕΕΣ εξέτασε, επίσης, τον πιθανό αντίκτυπο των νομοθετικών αλλαγών που συνεπάγεται η δέσμη μέτρων για τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο, που θα τεθούν σε ισχύ το 2021.Στην ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) αναφέρεται ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο εξακολουθεί να είναι ευάλωτο στη φοροδιαφυγή στον τομέα του ΦΠΑ και στην αποφυγή καταβολής τελωνειακών δασμών. Ειδικότερα, σύμφωνα με την νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, η είσπραξη των ορθών ποσών ΦΠΑ και τελωνειακών δασμών στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου παραμένει προβληματική από πολλές απόψεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΕΣ, οι έλεγχοι της ΕΕ δεν επαρκούν για την πρόληψη της απάτης και τον εντοπισμό των περιπτώσεων κατάχρησης, ενώ η επιβολή μέτρων είσπραξης εξακολουθεί να μην είναι αποτελεσματική.Η διεθνής συνεργασία είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η είσπραξη του συνόλου των εσόδων από το ηλεκτρονικό εμπόριο. Το ΕΕΣ επεσήμανε, ωστόσο, ότι οι ρυθμίσεις που έχουν θεσπιστεί δεν αξιοποιούνται πλήρως και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών είναι ανεπαρκής. Ειδικότερα, μολονότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν πλέον υπογράψει τη σύμβαση του ΟΟΣΑ σχετικά με την αμοιβαία διοικητική συνδρομή (ΑΔΣ) σε φορολογικά θέματα, ωστόσο, κανένα από τα 20 κράτη μέλη που απάντησαν στην έρευνα δεν την έχει χρησιμοποιήσει στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού εμπορίου. Παράλληλα στον τελωνειακό τομέα, δεν υπάρχει σε ισχύ καμία συμφωνία της ΕΕ περί συνεργασίας και αμοιβαίας διοικητικής συνδρομής με τρίτες χώρες, η οποία να προβλέπει ειδικά διοικητική συνεργασία στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου. Αυτό δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν συμφωνίες περί ΑΔΣ στον τελωνειακό τομέα, οι οποίες δεν αναφέρονται ρητά στο ηλεκτρονικό εμπόριο, αλλά καλύπτουν γενικώς την πρόληψη, τον εντοπισμό και την πάταξη των παραβάσεων της τελωνειακής νομοθεσίας.Επιπλέον, το ΕΕΣ τόνισε ότι η επιβολή μέτρων είσπραξης του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών δεν είναι αποτελεσματική. Τα κράτη μέλη δεν είναι σε θέση να παράσχουν αξιόπιστες και κοινές εκτιμήσεις όσον αφορά το έλλειμμα ΦΠΑ, δηλαδή τη διαφορά μεταξύ του ποσού που θα έπρεπε να εισπραχθεί και αυτού που όντως εισπράχθηκε. Συνολικά, οι φορολογικές αρχές δεν μπορούν να διασφαλίσουν ότι καταβάλλεται το ορθό ποσό ΦΠΑ στο σωστό κράτος μέλος την κατάλληλη στιγμή. Το ΕΕΣ επισημαίνει, επίσης, την έλλειψη αποτελεσματικών ελέγχων στον τομέα του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου. Ειδικότερα, αναφέρει ότι οι έλεγχοι που διενεργούνται από τις εθνικές φορολογικές αρχές είναι πλημμελείς και οι δραστηριότητες παρακολούθησης της Επιτροπής ανεπαρκείς. Έτσι για παράδειγμα, η ΕΕ δεν είναι σε θέση να αποτρέψει καταχρήσεις, όπως την εκ προθέσεως δήλωση δασμολογητέας αξίας των αγαθών χαμηλότερης των κατώτατων ορίων απαλλαγής από τον ΦΠΑ ή/και τους τελωνειακούς δασμούς.Ωστόσο, το ΕΕΣ αναφέρει ότι με τις πρόσφατες εξελίξεις και τις νέες διατάξεις που θα τεθούν σε ισχύ το 2021 αναμένεται να αντιμετωπιστούν ορισμένες από τις αδυναμίες που έχουν εντοπιστεί. Η «δέσμη μέτρων για τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο» της ΕΕ, η οποία προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 1η Δεκεμβρίου 2016 και εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στα τέλη του 2017, αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση ορισμένων αδυναμιών που αναλύονται στην έκθεση του ΕΕΣ. Η εν λόγω δέσμη μέτρων καταρτίστηκε στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία 3 EL αγορά της ΕΕ. Οι πρώτες μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τον ΦΠΑ τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2019. Άλλα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ το 2021.Ειδικότερα, το ΕΕΣ αναγνωρίζει ότι οι νέες διατάξεις που θα τεθούν σε ισχύ το 2021, θα επιφέρουν θετικές εξελίξεις, καθώς αποσκοπούν στην επίλυση ορισμένων προβλημάτων του ισχύοντος πλαισίου, συμπεριλαμβανομένου του νομικού κενού όσον αφορά την ευθύνη των μεσαζόντων σχετικά με την είσπραξη του ΦΠΑ. Ωστόσο, μένει να επιλυθούν σημαντικά προβλήματα. Ειδικότερα, το ΕΕΣ θεωρεί ότι η πρακτική της δήλωσης δασμολογητέας αξίας χαμηλότερης της πραγματικής είναι πολύ πιθανό να συνεχιστεί και μετά τη θέση σε ισχύ των νέων κανόνων. Για την καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν, η έκθεση καταλήγει σε σειρά συστάσεων προς την Επιτροπή και τα κράτη μέλη.Σύμφωνα με το ΕΕΣ η Επιτροπή πρέπει:α) να παρακολουθεί κατά πόσον οι τρίτες χώρες ανταποκρίνονται στα αιτήματα που αποστέλλονται από τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις συμφωνίες αμοιβαίας διοικητικής συνδρομής που έχουν συναφθεί με τις χώρες αυτές, τόσο για τελωνειακά όσο και για φορολογικά ζητήματα, και να κάνει χρήση των δομών και των πλαισίων που έχουν συσταθεί στο πλαίσιο των συμφωνιών αυτών για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων που προκύπτουν από το ηλεκτρονικό εμπόριοβ) να διενεργεί επιθεωρήσεις επί των ελέγχων των κρατών μελών σχετικά με το σύστημα δασμολογικής απαλλαγής που εφαρμόζεται σε αποστολές μικρής αξίαςγ) να παρακολουθεί τη λειτουργία των ενδοενωσιακών πωλήσεων αγαθών εξ αποστάσεως, καθώς και του συστήματος μικρής μονοαπευθυντικής θυρίδας (MOSS)δ) να συνδράμει τα κράτη μέλη στην ανάπτυξη μεθοδολογίας που θα τους επιτρέπει να προβαίνουν σε περιοδικές εκτιμήσεις του ελλείμματος συμμόρφωσης ΦΠΑ στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου καιε) να διερευνήσει το ενδεχόμενο χρήσης κατάλληλων συστημάτων είσπραξης βασισμένων στην τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ψηφιακών νομισμάτων, για την αντιμετώπιση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ ηλεκτρονικό εμπόριο. Μεταξύ άλλων, το ΕΕΣ ζητά από τα κράτη μέλη:α) να παρέχουν έγκαιρη ανατροφοδότηση όσον αφορά τις ειδοποιήσεις για απάτη που λαμβάνουν από άλλα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Eurofiscβ) να ενισχύσουν τις δραστηριότητες ελέγχου των εμπόρων που είναι εγγεγραμμένοι στο σύστημα MOSS και των πωλητών εξ αποστάσεωςγ) να παρακολουθούν στενά τη συμμόρφωση των εμπόρων με το νέο κατώτατο όριο των 10 000 ευρώ στην ενδοενωσιακή παροχή υπηρεσιώνδ) να αναπτύξουν μεθοδολογία για την πραγματοποίηση εκτιμήσεων σχετικά με το έλλειμμα ΦΠΑΗ κα Ildikó Gáll-Pelcz, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδια για την έκθεση δήλωσε ότι «Τυχόν έλλειμμα στην είσπραξη του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών έχει αντίκτυπο στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών και της ΕΕ», καθώς και ότι «Το ηλεκτρονικό εμπόριο 2 EL παρέχει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για καταχρήσεις, και τα τρωτά του σημεία που δημιουργούν κινδύνους παρατυπιών και απάτης δεν έχουν ακόμη τεθεί υπό πλήρη έλεγχο».Τέλος, να σημειωθεί ότι τα ζητήματα που σχετίζονται με τον ΦΠΑ και τους τελωνειακούς δασμούς ήταν το θέμα και άλλων πρόσφατων ειδικών εκθέσεων του ΕΕΣ, και ειδικότερα της ειδικής έκθεσης αριθ. 24/2015 για την αντιμετώπιση της ενδοκοινοτικής απάτης στον τομέα του ΦΠΑ και της ειδικής έκθεσης αριθ. 19/2017 για τις διαδικασίες εισαγωγής. Το ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως τα εθνικά κοινοβούλια, παράγοντες του αντίστοιχου κλάδου και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, οι συστάσεις που διατυπώνουμε στις εκθέσεις μας υλοποιούνται.