Tax Flash: Ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφορικά με την ανάγκη αποτελεσματικότερης καταπολέμησης της απάτης σε βάρος του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΕΔΡΑ JEAN MONNET ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΚΑΤΟΧΟΣ ΕΔΡΑΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΒΒΑΪΔΟΥ

Δημοσιεύθηκε η ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφορικά με την ανάγκη αποτελεσματικότερης καταπολέμησης της απάτης σε βάρος του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΔημοσιεύθηκε η νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Καταπολέμηση της απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ: ανάγκη λήψης μέτρων» (αριθ. 01/2019). Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαχειρίζεται ορθά τον κίνδυνο εμφάνισης περιπτώσεων απάτης σε βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Ειδικότερα, ανέλυσε τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την κλίμακα, τη φύση και τα αίτια της απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ. Εξέτασε, επίσης, την αποτελεσματικότητα του στρατηγικού πλαισίου της Επιτροπής για τη διαχείριση του σχετικού κινδύνου, καθώς και σε ποιον βαθμό οι διοικητικές έρευνες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) οδηγούν σε άσκηση διώξεων και ανακτήσεις.Σύμφωνα με την έκθεση, για την καλύτερη καταπολέμηση της απάτης εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση της σχετικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό η ΕΕ πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση της απάτης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει τα ηνία της προσπάθειας αυτής και να επανεξετάσει τον ρόλο και τις αρμοδιότητες της OLAF, δεδομένου ότι το ισχύον σύστημα διερεύνησης περιπτώσεων απάτης εμφανίζει εγγενείς αδυναμίες. Ειδικότερα, η Επιτροπή δεν διαθέτει επί του παρόντος πλήρη ενημέρωση σχετικά με την κλίμακα, τη φύση και τα αίτια της απάτης, κάτι που αποτελεί πρόσκομμα για την αποτελεσματική πρόληψη της απάτης εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η απάτη αποτελεί σύνθετο και λανθάνον φαινόμενο και, για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ από την απάτη, που αποτελεί βασική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απαιτούνται εκτεταμένες και συστηματικές προσπάθειες.Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι η Επιτροπή δεν διαθέτει πλήρη και συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με το επίπεδο της διαπιστωθείσας απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ. Επιπλέον, δεν έχει μέχρι στιγμής διενεργήσει εκτίμηση όσον αφορά τις μη εντοπιζόμενες περιπτώσεις απάτης ούτε έχει αναλύσει λεπτομερώς τα αίτια διάπραξης απάτης από ορισμένους οικονομικούς φορείς. Η έλλειψη στοιχείων περιορίζει, σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, την πρακτική αξία και την αποτελεσματικότητα των σχεδίων της Επιτροπής για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ από την απάτη.Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ισχύον σύστημα είναι χρονοβόρο, καθώς προηγείται η διοικητική διερεύνηση της υπόθεσης που εγείρει υπόνοιες απάτης από την OLAF και έπεται ποινική διερεύνηση σε εθνικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες δικαστικής δίωξης. Κατά μέσο όρο, μόλις σε 17 υποθέσεις ετησίως, ήτοι σε λιγότερο από το ήμισυ των υποθέσεων, οι συστάσεις που διατυπώνει η OLAF οδηγούν στη δίωξη υπόπτων για απάτη. Επιπροσθέτως, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο υπογραμμίζει ότι οι τελικές εκθέσεις της OLAF σε ορισμένες περιπτώσεις δεν παρέχουν επαρκείς πληροφορίες, ώστε να χρησιμεύσουν ως βάση για την κίνηση της διαδικασίας ανάκτησης των αχρεωστήτως καταβληθέντων ενωσιακών κονδυλίων. Κατά το διάστημα 2012-2016, μόλις το 15% περίπου του συνολικού ποσού που αντιστοιχεί στις συστάσεις της OLAF ανακτήθηκε πράγματι. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί θετικό βήμα τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), αλλά προειδοποιεί ότι ο ισχύων κανονισμός ενέχει πολλούς κινδύνους. Ένα από τα πολλά προβλήματα που επισημαίνουν αφορά τον εντοπισμό και τη διερεύνηση, που θα πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο από τις εθνικές αρχές. Ωστόσο, ο κανονισμός δεν προβλέπει κάποιον μηχανισμό διά του οποίου η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα μπορεί να παρακινεί τις αρχές των κρατών μελών της ΕΕ να διαθέτουν τους πόρους που είναι αναγκαίοι για την εκτέλεση των προληπτικών εργασιών που απαιτούνται για τη διερεύνηση κρουσμάτων απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ.Προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της δράσης για την καταπολέμηση της απάτης σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα ακόλουθα:• να θέσει σε εφαρμογή ένα αξιόπιστο σύστημα αναφοράς και μέτρησης των κρουσμάτων απάτης, το οποίο θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με την κλίμακα, τη φύση και τα βασικά αίτια της απάτης,• να διασφαλίσει ότι η διαχείριση του κινδύνου απάτης και η πρόληψη της απάτης θα αναφέρονται ρητά ως μέρος του χαρτοφυλακίου κάποιου Επιτρόπου και να εγκρίνει νέα στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης, βάσει διεξοδικής ανάλυσης των σχετικών κινδύνων, ενώ πρέπει να εξασφαλίσει ότι η νέα στρατηγική της για την καταπολέμηση της απάτης θα εγκριθεί κατόπιν εκτενούς ανάλυσης των κινδύνων απάτης, βασισμένης σε ευρύ φάσμα δεδομένων από διάφορες πηγές, προκειμένου να εξακριβωθεί η κλίμακα, η φύση και τα αίτια της απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ, θα περιέχει ουσιαστικούς στόχους και μετρήσιμους δείκτες, και θα προβλέπει την αναφορά στοιχείων σχετικά με την επίτευξη των στόχων,• να εντείνει τις δραστηριότητές της που αποσκοπούν στην πρόληψη της απάτης και να ενισχύσει τα σχετικά εργαλεία και• να επανεξετάσει τον ρόλο και τις αρμοδιότητες της OLAF σε συνάρτηση με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και να προτείνει την ανάθεση στην OLAF στρατηγικού και εποπτικού ρόλου στο πλαίσιο της ενωσιακής δράσης για την καταπολέμηση της απάτης.Μεταξύ άλλων, η OLAF θα μπορούσε να αναλάβει εποπτικό ρόλο και να είναι αρμόδια για: α) την καθοδήγηση του σχεδιασμού της πολιτικής καταπολέμησης της απάτης της Επιτροπής, καθώς και της παρακολούθησης και της εποπτείας εφαρμογής της, με ιδιαίτερη έμφαση στην λεπτομερή ανάλυση, σε πραγματικό χρόνο, των μορφών τέλεσης (modus operandi) και των αιτίων της απάτης· και β) τον συντονισμό και την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων καταπολέμησης της απάτης στα κράτη μέλη.Στο Παράρτημα III της έκθεσης αναφέρονται οι πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες στον τομέα καταπολέμησης της απάτης από την ΕΕ, οι οποίες είναι οι κάτωθι:• Η οδηγία σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης (οδηγία PIF) εγκρίθηκε από τους συννομοθέτες στις 5 Ιουλίου 2017. Τα κράτη μέλη πρέπει να τη μεταφέρουν στην εθνική νομοθεσία τους εντός δύο ετών (έως τις 6 Ιουλίου 2019). Η οδηγία αυτή περιέχει εναρμονισμένους ορισμούς τεσσάρων ποινικών αδικημάτων (απάτη, παθητική και ενεργητική δωροδοκία, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και υπεξαίρεση) και προβλέπει κυρώσεις και προθεσμίες παραγραφής.• Ο κανονισμός 2017/1939 για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2017. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αναμένεται να αρχίσει να λειτουργεί στα τέλη του 2020 ή τις αρχές του 2021 σε 22 κράτη μέλη και θα είναι αρμόδια για τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων σε βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων σοβαρών υποθέσεων διασυνοριακής απάτης στον τομέα του ΦΠΑ που αφορούν κονδύλια άνω των 10 εκατομμυρίων ευρώ.• Η πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 883/2013 (C0M(2018) 338) σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) όσον αφορά τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την αποτελεσματικότητα των ερευνών της OLAF εγκρίθηκε τον Μάιο του 2018. o Ο νέος δημοσιονομικός κανονισμός τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2018.Σύμφωνα με τον αρμόδιο για την έκθεση κον Juhan Parts, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού, «Επτά στους δέκα πολίτες της ΕΕ θεωρούν ότι το φαινόμενο της απάτης εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι μάλλον συχνό, ακόμη και αν η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, οι δραστηριότητες για την καταπολέμηση της απάτης είναι ανεπαρκείς. Είναι καιρός για δράση: η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει ένα αποτελεσματικό σύστημα για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αποτροπή της απάτης. Η μεταρρύθμιση της OLAF θα αποτελέσει τη λυδία λίθο της δέσμευσης της Επιτροπής να καταπολεμήσει το φαινόμενο της απάτης».Τέλος, να σημειωθεί ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη επιμερίζονται την ευθύνη για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ από την απάτη και τη διαφθορά. Ο κύριος φορέας καταπολέμησης της απάτης σε επίπεδο ΕΕ είναι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Συμβάλλει στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης και διεξάγει διοικητικές έρευνες σε σχέση με υποθέσεις απάτης σε βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Εντός του 2020 θα αρχίσει να λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), με εξουσίες δίωξης εγκλημάτων σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ σε 22 κράτη μέλη.Στις 22 Νοεμβρίου 2018, το ΕΕΣ δημοσίευσε, επίσης, γνώμη σχετικά με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση της OLAF όσον αφορά τη συνεργασία της με τη μελλοντική Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την αποτελεσματικότητα των ερευνών της. Παράλληλα, δημοσιεύθηκε γνώμη σχετικά με τα σχέδια για το επόμενο πρόγραμμα της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης.