Tax Flash: Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφορικά με την υλοποίηση των συστημάτων Τεχνολογίας Πληροφοριών των τελωνείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος «Τελωνεία 2020»

ΕΙΔΙΚH EΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟY ΕΛΕΓΚΤΙΚΟY ΣΥΝΕΔΡIΟΥ ΑΝΑΦΟΡΙKA ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟIΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜAΤΩΝ ΤEΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΤΕΛΩΝΕIΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚH EΝΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑIΣΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡAΜΜΑΤΟΣ «ΤΕΛΩΝΕIΑ 2020»ΕΔΡΑ JEAN MONNET ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΚΑΤΟΧΟΣ ΕΔΡΑΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΒΒΑΪΔΟΥΕκδόθηκε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφορικά με την υλοποίηση των συστημάτων Τεχνολογίας Πληροφοριών των τελωνείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος «Τελωνεία 2020»Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (αριθ. 26/2018), με τίτλο «Σειρά καθυστερήσεων στην υλοποίηση των συστημάτων ΤΠ των τελωνείων: τι έφταιξε;», η υλοποίηση των νέων συστημάτων τεχνολογίας πληροφοριών (εφεξής ΤΠ) των τελωνείων προσέκρουσε σε σειρά καθυστερήσεων. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, ορισμένα καίρια συστήματα δεν θα είναι διαθέσιμα μέχρι την προθεσμία του 2020.Ειδικότερα, στην έκθεσή του το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνει ότι ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης περιλαμβάνεται στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2003, ενώ η υλοποίηση βασικών συστημάτων ΤΠ αποτελεί σημαντική συνιστώσα του. Ωστόσο, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, δέκα πέντε χρόνια αργότερα, ορισμένα από τα συστήματα αυτά δεν έχουν ακόμη τεθεί σε λειτουργία.H Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε το πρόγραμμα «Τελωνεία 2020» με στόχο τη στήριξη του εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης. Ο συνολικός προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 523 εκατομμύρια ευρώ για διάστημα επτά ετών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προορίζεται για την ενίσχυση των ικανοτήτων ΤΠ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επωμίζεται το κόστος της αγοράς, της ανάπτυξης, της εγκατάστασης, της συντήρησης και της καθημερινής λειτουργίας των συστημάτων σε ενωσιακό επίπεδο. Τα κράτη μέλη αναπτύσσουν τα συστήματα σε εθνικό επίπεδο και επωμίζονται τις σχετικές δαπάνες.Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε στην έκθεσή του εάν το πρόγραμμα μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη των συστημάτων ΤΠ που είναι απαραίτητα για τη βελτίωση της λειτουργίας των τελωνείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και κατά πόσο διασφαλίζει την έγκαιρη υλοποίηση των εν λόγω συστημάτων. Ακόμη, εξέτασε τον σχεδιασμό του και τις ρυθμίσεις για την παρακολούθηση και την υποβολή στοιχείων.Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι αρκετά από τα νέα συστήματα ΤΠ δεν θα έχουν τεθεί πλήρως σε λειτουργία έως τη λήξη της προθεσμίας του 2020. Ειδικότερα, οι προθεσμίες για την παράδοση των συστημάτων σταδιακά μετατέθηκαν λόγω μιας σειράς καθυστερήσεων. Οι καθυστερήσεις οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι η τροποποίηση του αντικειμένου των έργων και η αύξηση της πολυπλοκότητάς τους, η ανεπάρκεια των πόρων που διατέθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη, και η βραδύτητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, η οποία οφείλεται στην πολυεπίπεδη δομή διακυβέρνησης. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο προειδοποίησε ότι υπάρχει κίνδυνος να μην τηρηθούν ούτε οι νέες προθεσμίες, αλλά να παραταθούν εκ νέου, ακόμη και για μετά το 2025.Σύμφωνα με την κα Eva Lindstrom, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδια για την έκθεση, «Η ψηφιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των τελωνειακών διαδικασιών είναι θεμελιώδους σημασίας για την ΕΕ». «Αναμένεται να συμβάλλει στη λειτουργία της ΕΕ ως μείζονος εμπορικού συνασπισμού, να ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα και ανάπτυξη, αλλά και την προστασία και ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ. Αυτό όμως δεν πρόκειται να συμβεί αν οι προθεσμίες συνεχίσουν να μην τηρούνται και να παρατείνονται».Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνει, επίσης, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν παρουσίασε με κατάλληλο τρόπο στοιχεία αναφορικά με τις καθυστερήσεις. Οι στόχοι και οι ρυθμίσεις υποβολής στοιχείων του προγράμματος δεν ενδείκνυνται για την παρακολούθηση της υλοποίησης, ενώ τα παρασχεθέντα στοιχεία δεν ήταν αρκούντως διαφανή. Αρχικά, η ανάπτυξη των συστημάτων έγινε σε αποκεντρωμένο επίπεδο, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μη παράδοσης, εις βάρος όμως της αποδοτικότητας. Επί του παρόντος βρίσκονται σε εξέλιξη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης οι συζητήσεις για το επόμενο επταετές πρόγραμμα «Τελωνεία», με προϋπολογισμό 950 εκατομμυρίων ευρώ, η υλοποίηση του οποίου προβλέπεται να αρχίσει το 2021.Με βάση τα παραπάνω το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συνέστησε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα κάτωθι:• Σύσταση 1: να επικεντρώσει το επόμενο πρόγραμμα «Τελωνεία» συγκεκριμένα στην υλοποίηση των συστημάτων ΤΠ που προγραμματίζεται να αναπτυχθούν, θέτοντας ακριβείς και μετρήσιμους στόχους,• Σύσταση 2: να βελτιώσει τις εκτιμήσεις για τη διάρκεια, τους απαιτούμενους πόρους και το αντικείμενο κάθε έργου ΤΠ,Ειδικότερα, στο πλαίσιο των μελλοντικών προγραμμάτων «Τελωνεία», η Επιτροπή πρέπει:α) να διασφαλίζει ότι κατά την κατάρτιση των χρονοδιαγραμμάτων και των προϋπολογισμών λαμβάνονται δεόντως υπόψη τα διδάγματα που αντλήθηκαν από προηγούμενα προγράμματα (όπως οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το περιβάλλον ΤΠ και την πολυπλοκότητα των έργων)· καιβ) να παρέχει στα κράτη μέλη επαρκείς πληροφορίες προκειμένου να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, την κατάλληλη χρονική στιγμή, σχετικά με το αντικείμενο των έργων.• Σύσταση 3: να διευκολύνει τη συνεργατική ανάπτυξη συστημάτων ΤΠ με τα κράτη μέλη και μεταξύ κρατών μελώνΕιδικότερα, η Επιτροπή πρέπει:α) να παρακολουθεί κατά πόσον υπάρχει κίνδυνος ένα κράτος μέλος να μη μπορέσει να τηρήσει τις προθεσμίες υλοποίησης των εθνικών στοιχείων, να προσδιορίζει σε αρχικό στάδιο πιθανές λύσεις και να διευκολύνει την εφαρμογή τους σε εθνικό επίπεδο· καιβ) να διευκολύνει την ευρύτερη χρήση συνεργατικής ανάπτυξης συστημάτων ΤΠ μεταξύ κρατών μελών.• Σύσταση 4: να εξορθολογίσει τη διακυβέρνηση της ανάπτυξης των συστημάτων ΤΠ των τελωνείων διασφαλίζοντας αποδοτικότερη και ταχύτερη επικοινωνία με τα κράτη μέλη, χρησιμοποιώντας, παραδείγματος χάρη, πρόσθετους διαύλους ανταλλαγής πληροφοριών, ούτως ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνονται χωρίς καθυστέρηση, και• Σύσταση 5: να υποβάλλει εγκαίρως και με διαφανή τρόπο στοιχεία σχετικά με την υλοποίηση των συστημάτων και τις δαπάνες.Ειδικότερα, η Επιτροπή πρέπει:α) να ενημερώνει εγκαίρως και με διαφανή τρόπο όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία αφορά η υλοποίηση συστημάτων ΤΠ σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο επίπεδο σχετικά με τυχόν καθυστερήσεις στην υλοποίηση και τις δαπάνες για τα ενωσιακά και τα εθνικά στοιχεία· καιβ) να προβλέψει, στο πλαίσιο μέτρησης των επιδόσεων των επόμενων προγραμμάτων «Τελωνεία», κατάλληλες ρυθμίσεις υποβολής στοιχείων και κατάλληλους δείκτες σχετικά με το συνολικό επίπεδο υλοποίησης και με τα επιμέρους έργα, και να δημοσιεύει τις απαιτούμενες εκθέσεις.Καταλήγοντας το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επισήμανε ότι το 2018 η Ευρωπαϊκή Ένωση γιορτάζει την 50ή επέτειο της τελωνειακής ένωσης, η πεμπτουσία της οποίας έγκειται στην απουσία τελωνειακών δασμών στα εσωτερικά σύνορα μεταξύ των κρατών μελών και στην επιβολή κοινών τελωνειακών δασμών στις εισαγωγές από τρίτες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται από την αποδοτική κυκλοφορία των εμπορευμάτων προς και από την τελωνειακή ένωση και από την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων στο εσωτερικό της ενιαίας αγοράς. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, το σύνολο των εισαγωγών και των εξαγωγών φτάνουν περίπου τα 3,7 τρισεκατομμύρια ευρώ, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία του εμπορίου και της τελωνειακής ένωσης για την ευημερία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, οι τελωνειακοί δασμοί επί των εισαγωγών αποτελούν σημαντικό μέρος των εσόδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2017 ανήλθαν σε 20,3 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 15% του συνολικού προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Τα ενωσιακά στοιχεία των συστημάτων ΤΠ χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Τελωνεία 2020». Πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία (όπως υλισμικό, λογισμικό, συνδέσεις δικτύου) και υπηρεσίες υποστήριξης των συστημάτων ΤΠ που είναι κοινά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη καλούνται να αναπτύξουν τα σχετικά εθνικά στοιχεία (μη ενωσιακά στοιχεία) και να επωμιστούν τις σχετικές δαπάνες.Τέλος, να σημειωθεί ότι στα συστήματα τεχνολογίας πληροφοριών (ΤΠ) περιλαμβάνονται 1) συστήματα που προβλέπονται στον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα (ΕΤΚ) και συγκεκριμένα: Τελωνειακές Αποφάσεις, Δεσμευτικές Δασμολογικές Πληροφορίες (ΔΔΠ), Εγκεκριμένοι Οικονομικοί Φορείς (AEO) – Αναβάθμιση, Αυτοματοποιημένο Σύστημα Εξαγωγών (ΑΣΕ), Αναβάθμιση του Νέου Μηχανογραφημένου Συστήματος Διαμετακόμισης (ΝΜΣΔ/NCTS), Σύστημα Εγγεγραμμένων Εξαγωγέων (ΣΕΕ), Καταχώριση και Ταυτοποίηση των Οικονομικών Φορέων – Υποσύστημα 2 (EORI2) Γνωστοποίηση Άφιξης, Γνωστοποίηση Προσκόμισης και Προσωρινή Εναπόθεση, Διαχείριση Εγγυήσεων (ΔΕ), Δελτία Πληροφοριών (INF) για Ειδικά Καθεστώτα, Ειδικά Καθεστώτα, Επιτήρηση 3, Αναβάθμιση του Συστήματος Ελέγχου των Εισαγωγών (ICS2) για την ενίσχυση της ασφάλειας της αλυσίδας εφοδιασμού στην είσοδο, Αναβάθμιση των Εθνικών Συστημάτων Εισαγωγών, Κεντρικός Τελωνισμός για Εισαγωγή (ΚΤΕ), Αποδεικτικό Ενωσιακού Καθεστώτος (ΑΕΚ) και Ομοιόμορφη Διαχείριση Χρηστών & Ψηφιακές Υπογραφές – UUM&DS (Άμεση πρόσβαση των εμπορευόμενων σε EIS) και 2) συστήματα που δεν προβλέπονται στον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα (ΕΤΚ) και συγκεκριμένα:Περιβάλλον Ενιαίας θυρίδας της ΕΕ για τα τελωνεία, COPIS (Σύστημα πληροφοριών κατά της απομίμησης/παραποίησης και της πειρατείας), Σύστημα πληροφοριών κατάταξης (ΚΑΤ), Κοινό δίκτυο επικοινωνιών 2 (CCN2) και Υψηλό επίπεδο διαθεσιμότητας των επιχειρησιακών ικανοτήτων της ΓΔ Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης.