Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η φορολόγηση στην ψηφιοποιημένη οικονομία»

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η φορολόγηση στην ψηφιοποιημένη οικονομία»

(Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2019/C 353/04)

Εισηγητής: ο κ. Krister ANDERSSON

Νομική βάση	Άρθρο 32, παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας
Απόφαση της συνόδου ολομέλειας	15.2.2018
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	2.7.2019
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	17.7.2019
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	545
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	167/7/7

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ψηφιοποίηση της οικονομίας αποτελεί εξαίρετη ευκαιρία και ότι το ψηφιακό θεματολόγιο της ΕΕ συνιστά σημαντική πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεδομένου ότι η ψηφιοποίηση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι πολιτικές που σχετίζονται με τη φορολογία της ψηφιοποιημένης οικονομίας πρέπει να επιδιώκουν την προαγωγή, και όχι την παρακώλυση της οικονομικής ανάπτυξης και του διασυνοριακού εμπορίου και επενδύσεων.

1.2.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη τα φορολογικά συστήματα να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Οι αρχές ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος -συνέπεια, προβλεψιμότητα, ουδετερότητα- εξακολουθούν να είναι σημαντικές για τις δημόσιες αρχές, τις επιχειρήσεις και για τους καταναλωτές.

1.3.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεχίσει να προλαμβάνει τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό των επιχειρήσεων και την έλλειψη διαφάνειας από τα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλιστεί ίση μεταχείριση των εταιρειών και να προωθηθεί η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.

1.4.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι, στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης της οικονομίας, οι τυχόν αλλαγές στους κανόνες κατανομής των δικαιωμάτων φορολόγησης των κερδών μεταξύ των χωρών πρέπει να συντονίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να αξιοποιηθούν καλύτερα τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης, με κατάλληλη παγκόσμια διακυβέρνηση και παγκόσμιους κανόνες. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ επικροτεί τη στενή συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των κρατών μελών και του ΟΟΣΑ/G20 για την υποστήριξη της εξεύρεσης μιας διεθνούς λύσης η οποία θα περιορίσει τον κίνδυνο διπλής φορολογίας σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, εάν δεν μπορεί να επιτευχθεί λύση σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να προχωρήσει αυτόνομα.

1.5.

Η ΕΟΚΕ προτείνει τα κράτη μέλη που έχουν θεσπίσει ειδικά εθνικά συστήματα να εξετάσουν προσεκτικά τις πιο αποτελεσματικές λύσεις, ούτως ώστε να αποφευχθούν πρόσθετες περιπλοκές και κόστη τόσο για τις φορολογικές αρχές όσο και για τις επιχειρήσεις.

1.6.

Η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξετάσουν προσεκτικά όλες τις δυνατότητες για να εξαλείψουν την τυχόν μειωμένη φορολόγηση των ψηφιακών υπηρεσιών για τις πωλήσεις που καταλήγουν σε κράτος μέλος, ανεξαρτήτως του τόπου στον οποίο είναι εγκατεστημένη η εταιρεία. Οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω πλατφορμών που χρησιμοποιούνται από Ευρωπαίους καταναλωτές θα πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως στο σύστημα ΦΠΑ, ως βασική συνιστώσα για την αντιμετώπιση του φορολογικού ζητήματος. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι πελάτες ψηφιακών επικοινωνιών (π.χ. Facebook κ.λπ.) έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές χωρίς προφανή επιβάρυνση, με συνέπεια να εγείρονται εύλογα ερωτήματα σχετικά με το πώς μπορεί να επιβληθεί ΦΠΑ.

1.7.

Η κλείδα κατανομής που προτείνεται για την κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ), με τους τρεις συντελεστές της, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και να εφαρμοστεί, ως σημείο εκκίνησης, για την κατανομή του εναπομένοντος κέρδους, εάν αυτή είναι η μέθοδος που θα συμφωνηθεί στον ΟΟΣΑ. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει αυτήν την προσέγγιση.

1.8.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει, ωστόσο, ότι οι πόροι που δαπανώνται για Ε & Α είναι σημαντικοί για την ανάπτυξη άυλων στοιχείων και ότι η χώρα στην οποία πραγματοποιούνται οι εν λόγω δραστηριότητες πρέπει να αμείβεται για αυτές. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ προτείνει τη χρήση ενός τύπου που αποτελείται από τέσσερις συντελεστές για την κατανομή του εναπομένοντος κέρδους και όχι από τους τρεις συντελεστές που περιλαμβάνονται στον τύπο της ΚΕΒΦΕ. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει πλήρως την πολυπλοκότητα του υπολογισμού των διεθνών δικαιωμάτων φορολόγησης και παράλληλα, θεωρεί ότι είναι αναγκαία μια αποδεκτή και δίκαιη κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών.

1.9.

Σε περίπτωση που η κατανομή των διεθνών δικαιωμάτων φορολόγησης δεν είναι εφικτή εντός του υφιστάμενου πλαισίου για τις τιμές μεταβίβασης, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της κατανομής των εναπομενόντων κερδών από τα άυλα στοιχεία ενεργητικού της αγοράς με τη χρήση ενός τύπου τεσσάρων συντελεστών.

1.10.

Δεδομένης της αύξησης του μεγέθους των αγορών εκτός Ευρώπης, ιδίως σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, η κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης στο σύνολο της εταιρικής φορολογικής βάσης, ή ακόμη και σε ολόκληρο το εναπομένον κέρδος, ενδέχεται να οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες εσόδων σε πολλά κράτη μέλη και θα μπορούσε να προξενήσει δυσκολίες όσον αφορά την επίτευξη των κοινωνικών στόχων στις ευρωπαϊκές χώρες.

1.11.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να εξευρεθεί μια εύλογη ισορροπία ως προς την ανακατανομή των φόρων επί των εταιρικών κερδών μεταξύ των καθαρά εξαγωγικών και των καθαρά εισαγωγικών χωρών ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα των χωρών να εκπληρώνουν τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς τους στόχους.

1.12.

Οι συμφωνηθείσες τροποποιήσεις των διεθνών κανόνων για την κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών θα πρέπει να είναι επωφελείς για όλα τα κράτη μέλη και για την ενιαία αγορά.

2.   Ιστορικό πλαίσιο

2.1.

Τα σημερινά συστήματα φορολογίας εταιρειών ανά τον κόσμο και το σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης κερδών (BEPS) βασίζονται στην αξιολόγηση του εταιρικού κέρδους στον τόπο όπου οι οικονομικές δραστηριότητες παράγουν κέρδη και όπου δημιουργείται αξία. Η ψηφιοποίηση των οικονομιών, ωστόσο, έθεσε το ζήτημα του τόπου στον οποίο δημιουργούνται τα κέρδη και του τρόπου με τον οποίο διανέμονται. Οι ψηφιακές υπηρεσίες, υπό την ευρεία έννοια, μπορούν να παρέχονται εξ αποστάσεως, χωρίς φυσική παρουσία στον τόπο όπου πραγματοποιείται η κατανάλωση.

2.2.

Ως αποτέλεσμα του προγράμματος BEPS, το διεθνές φορολογικό σύστημα υφίσταται ήδη σημαντικό μετασχηματισμό που συνεπάγεται πολλές αλλαγές στη φορολογία των εταιρειών (1). Το πρόγραμμα BEPS δρομολογήθηκε με σκοπό την αντιμετώπιση των βασικών δραστηριοτήτων διάβρωσης της φορολογικής βάσης και μετατόπισης των κερδών και όχι τη μεταβολή των υφιστάμενων διεθνών προτύπων σχετικά με την κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης επί των διασυνοριακών εισοδημάτων μεταξύ των χωρών (2).

2.3.

Η δράση 1 του BEPS αφορούσε τις προκλήσεις της ψηφιακής οικονομίας (3). Δεδομένου ότι δεν επιτεύχθηκε συναίνεση ως προς τον τρόπο φορολόγησης των νέων αυτών επιχειρηματικών μοντέλων, ακολούθησε, το 2018, ενδιάμεση έκθεση σχετικά με το χωρίς αποκλεισμούς πλαίσιο του ΟΟΣΑ/G20 για το BEPS (4). Στην έκθεση αυτή σκιαγραφείται η συμφωνηθείσα κατεύθυνση των εργασιών του χωρίς αποκλεισμούς πλαισίου όσον αφορά την ψηφιοποίηση και τους διεθνείς φορολογικούς κανόνες έως το 2020. Περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η ψηφιοποίηση επηρεάζει και άλλους τομείς του φορολογικού συστήματος με την παροχή στις φορολογικές αρχές νέων εργαλείων τα οποία συμβάλλουν σε βελτιώσεις των φορολογικών υπηρεσιών, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της είσπραξης φόρων και ανιχνεύοντας τη φοροδιαφυγή.

2.4.

Στις 13 Φεβρουαρίου 2019, ο ΟΟΣΑ εξέδωσε έγγραφο δημόσιας διαβούλευσης με τίτλο «Αντιμετώπιση των φορολογικών προκλήσεων της ψηφιοποίησης της οικονομίας» (5), στο οποίο σκιαγραφούνται οι αναθεωρημένοι κανόνες κατανομής κερδών και οι κανόνες περί φορολογητέου συνδετικού στοιχείου (nexus), καθώς και μια παγκόσμιας εμβέλειας πρόταση κατά της διάβρωσης της φορολογικής βάσης.

2.5.

Η τελική έκθεση σχετικά με το χωρίς αποκλεισμούς πλαίσιο/ΟΟΣΑ αναμένεται το 2020. Οι υπουργοί Οικονομικών των ΗΠΑ και της Γαλλίας δήλωσαν, ωστόσο, ότι θέλουν να επιταχύνουν τις συνομιλίες στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ για την εξεύρεση λύσης ήδη κατά τη διάρκεια του 2019 (6). Οι ΗΠΑ έχουν υποβάλει πρόταση η οποία εστιάζει στο να επιτρέπεται στα αρμόδια δικαιοδοτικά όργανα στις αγορές να φορολογούν τις αποδόσεις των άυλων στοιχείων μάρκετινγκ που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας τους, ακόμη και όταν η επένδυση για την ανάπτυξη των εν λόγω άυλων στοιχείων μάρκετινγκ γίνεται σε άλλη χώρα. Υπάρχει επίσης γερμανογαλλική πρόταση για ελάχιστο συντελεστή εταιρικού φόρου. Η παρούσα γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι συμβάλλει στην εν εξελίξει συζήτηση.

2.6.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ήδη εκδώσει το 2014 έκθεση σχετικά με τη φορολογία της ψηφιακής οικονομίας (7). Η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τη φορολογία της ψηφιακής οικονομίας κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η ψηφιακή τεχνολογία προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες για την Ευρώπη. Η Ευρώπη μπορεί να ενισχύσει τις προοπτικές ανάπτυξης και απασχόλησής της εάν υλοποιήσει την Ψηφιακή ενιαία αγορά και αξιοποιήσει το ψηφιακό δυναμικό της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων πραγματεύτηκε εκτενώς τις αρχές που θα πρέπει να διέπουν τη διεθνή φορολογία.

2.7.

Οι αρχές αυτές είναι σημαντικές και για την παρούσα γνωμοδότηση. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει ειδικό φορολογικό καθεστώς για τις ψηφιακές εταιρείες. Αντίθετα, θα πρέπει να ισχύουν οι γενικοί κανόνες, ή να προσαρμόζονται έτσι ώστε οι «ψηφιακές» εταιρείες να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και οι άλλες.

2.8.

Με την ανακοίνωσή της με τίτλο «Καιρός για ένα σύγχρονο, δίκαιο και αποδοτικό φορολογικό πρότυπο για την ψηφιακή οικονομία», η οποία δημοσιεύθηκε στις 21 Μαρτίου 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε τη νομοθετική της δέσμη για μια εναρμονισμένη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη φορολόγηση των εταιρειών στον τομέα των ψηφιακών δραστηριοτήτων. Η δέσμη περιλάμβανε δύο οδηγίες του Συμβουλίου που συνοδεύονται από μια μη δεσμευτική σύσταση που αφορά τη φορολόγηση των εταιρειών με σημαντική ψηφιακή παρουσία.

2.9.

Η ΕΟΚΕ εξέδωσε γνωμοδότηση τον Ιούλιο 2018 σχετικά με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τη φορολόγηση των εταιρειών με σημαντική ψηφιακή παρουσία» (8), στην οποία δόθηκε έμφαση στις αρνητικές επιπτώσεις των φόρων κύκλου εργασιών καθώς και η ανάγκη για διεθνή συναίνεση.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ψηφιοποίηση της οικονομίας αποτελεί εξαίρετη ευκαιρία και ότι το ψηφιακό θεματολόγιο της ΕΕ συνιστά σημαντική πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεδομένου ότι η ψηφιοποίηση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι πολιτικές που σχετίζονται με τη φορολογία της ψηφιοποιημένης οικονομίας πρέπει να επιδιώκουν την προαγωγή, και όχι την παρακώλυση της οικονομικής ανάπτυξης και του διασυνοριακού εμπορίου και επενδύσεων.

3.2.

Το διαδίκτυο επιτρέπει στις εταιρείες να επεκτείνουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες στις παγκόσμιες αγορές χωρίς σημαντική φυσική παρουσία – ένα χαρακτηριστικό που βοηθά κυρίως τις μικρές επιχειρήσεις να εξάγουν σε πρωτοφανή βαθμό. Η ψηφιοποίηση συχνά συνοδεύεται επίσης από την αυξανόμενη σημασία των άυλων στοιχείων ενεργητικού, όπως η πνευματική ιδιοκτησία και τα δεδομένα.

3.3.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη τα φορολογικά συστήματα να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Οι αρχές ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος -συνέπεια, προβλεψιμότητα, ουδετερότητα- εξακολουθούν να είναι σημαντικές για τις δημόσιες αρχές, τις επιχειρήσεις και για τους καταναλωτές.

3.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πολύ σημαντική την ύπαρξη ίσων όρων ανταγωνισμού στον τομέα της φορολόγησης των εταιρικών κερδών. Τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί σαφές ότι μεμονωμένες εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν συγκεκριμένους φορολογικούς κανόνες σε ορισμένα κράτη μέλη, μειώνοντας τον πραγματικό φορολογικό συντελεστή τους σχεδόν στο μηδέν. Στο αποτέλεσμα αυτό συνέβαλε και η έλλειψη διαφάνειας. Ορισμένες από τις περιπτώσεις αφορούσαν πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών.

3.5.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεχίσει να προλαμβάνει τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό τόσο των ψηφιοποιημένων όσο και των συμβατικών επιχειρήσεων και την έλλειψη διαφάνειας από ορισμένα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλιστεί ίση μεταχείριση των επιχειρήσεων και να προωθηθεί η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.

3.6.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι οι τυχόν αλλαγές στους κανόνες κατανομής των δικαιωμάτων φορολόγησης των κερδών μεταξύ των χωρών πρέπει να είναι παγκόσμιας κλίμακας, προκειμένου να αξιοποιηθούν καλύτερα τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης, με κατάλληλη παγκόσμια διακυβέρνηση και παγκόσμιους κανόνες. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ επικροτεί τη στενή συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και του ΟΟΣΑ/G20 για την υποστήριξη της εξεύρεσης μιας διεθνούς λύσης. Ωστόσο, εάν δεν μπορεί να επιτευχθεί λύση σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να προχωρήσει αυτόνομα.

3.7.

Η ΕΟΚΕ προτείνει τα κράτη μέλη που έχουν θεσπίσει ειδικά εθνικά συστήματα να εξετάσουν προσεκτικά τις πιο αποτελεσματικές λύσεις ούτως ώστε να αποφευχθούν πρόσθετες περιπλοκές και κόστη τόσο για τις φορολογικές αρχές όσο και για τις επιχειρήσεις.

3.8.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν επίσης τη δυνατότητα να επιφέρουν επανάσταση όσον αφορά τις διαδικασίες συμμόρφωσης και έρευνας. Ο ΟΟΣΑ, στην έκθεσή του το 2018 (9) καταδεικνύει με ποιον τρόπο η ψηφιοποίηση ασκεί ήδη θετικές επιδράσεις σε τρία επίπεδα της φορολογικής διοίκησης: ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της φορολογικής συμμόρφωσης, βελτίωση των φορολογικών υπηρεσιών και μείωση της επιβάρυνσης της φορολογικής συμμόρφωσης.

3.9.

Η διάθεση μεγαλύτερης ποσότητας δεδομένων τρίτων στις φορολογικές αρχές επιτρέπει την αυτοματοποίηση περισσότερων φορολογικών δηλώσεων, εξοικονομώντας χρόνο και χρήματα και για τις δύο πλευρές, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση της ελλιπούς παροχής στοιχείων, της φοροδιαφυγής ή της απάτης. Το λογισμικό καταγραφής δεδομένων που έχει υιοθετηθεί από πολλές φορολογικές διοικήσεις και το οποίο καταγράφει στοιχεία για τις πωλήσεις κατά τον χρόνο της συναλλαγής -τα οποία μπορούν να υποβληθούν απευθείας στις φορολογικές αρχές- έχει ήδη συμβάλει στη σημαντική αύξηση των εσόδων ορισμένων χωρών στον τομέα του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ).

3.10.

Κατά την αξιολόγηση του πραγματικού επιπέδου φορολόγησης του ψηφιακού τομέα, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι μεταβολές των φορολογικών κωδικών που προωθούνται λόγω της εν εξελίξει εφαρμογής των κανόνων BEPS, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει στη φορολόγηση περισσότερων εσόδων στην ΕΕ.

4.   Η πιθανή μελλοντική εξέλιξη

4.1.

Δεν εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες του κόσμου ο φόρος προστιθέμενης αξίας. Εφαρμόζεται, ωστόσο, σε όλες τις χώρες στην ΕΕ. Κατά βάση, κάθε κατανάλωση υπηρεσιών και αγαθών θα πρέπει να υπόκειται σε ΦΠΑ εάν δεν εξαιρείται ρητώς από τη φορολογική βάση. Τα έσοδα από τον ΦΠΑ αποτελούν ιδίους πόρους στον προϋπολογισμό της ΕΕ, η δε ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να συμπεριληφθούν οι ψηφιακές υπηρεσίες στη φορολογική βάση.

4.2.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξετάσουν προσεκτικά όλες τις πιθανότητες για να εξαλείψουν την τυχόν μειωμένη φορολόγηση των ψηφιακών υπηρεσιών για τις πωλήσεις που καταλήγουν σε κράτος μέλος, ανεξαρτήτως του τόπου στον οποίο είναι εγκατεστημένη η εταιρεία. Οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω πλατφορμών οι οποίες χρησιμοποιούνται από Ευρωπαίους πελάτες θα πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως στο σύστημα ΦΠΑ. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι πελάτες ψηφιακών επικοινωνιών (π.χ. Facebook κ.λπ.) έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές χωρίς προφανή επιβάρυνση, με συνέπεια να εγείρονται εύλογα ερωτήματα σχετικά με το πώς μπορεί να επιβληθεί ΦΠΑ.

4.3.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι τα σημερινά συστήματα φορολόγησης εταιρειών παγκοσμίως βασίζονται στην αξιολόγηση του εταιρικού κέρδους που καταλογίζεται σε κάθε σχετική δικαιοδοσία. Η φορολόγηση θα πρέπει να βασίζεται στο πού δημιουργείται η αξία. Δεδομένων των δυσκολιών προσδιορισμού του πού εμφανίζεται το κέρδος της αξιακής αλυσίδας, πρέπει να αναζητηθούν καθολικές αρχές για τον τρόπο με τον οποίο θα εκτιμάται το πού δημιουργείται η αξία. Κανόνες του είδους αυτού έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου έργου του ΟΟΣΑ με τη διαμόρφωση φορολογικών αρχών και ορισμών του τρόπου τιμολόγησης αγαθών και υπηρεσιών (κανόνες των τιμών μεταβίβασης) εταιρειών εντός επιχειρηματικών ομίλων.

4.4.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι διεθνείς φορολογικοί κανόνες πρέπει να αναθεωρούνται κατά καιρούς, καθώς εξελίσσονται τα επιχειρηματικά μοντέλα. Οι ισχύοντες κανόνες αναθεωρήθηκαν πρόσφατα σε συνάρτηση με τη συμφωνία για τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη μετατόπιση κερδών (BEPS) (10). Τώρα πλέον εφαρμόζονται οι νέοι κανόνες και ορισμοί, οι οποίοι αναμένεται ότι θα μειώσουν σημαντικά την ευκαιρία για επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό και διάβρωση των φορολογικών βάσεων.

4.5.

Ειδικότερα, μπορεί να προκύψει εναπομένον κέρδος (ή ζημία) εάν τα άυλα στοιχεία μάρκετινγκ ή προϊόντων δημιουργήσουν μη συνήθη κέρδη. Η χρήση καταλόγων πελατών ή συλλεχθέντων δεδομένων μπορεί, για παράδειγμα, να οδηγήσει στην ύπαρξη εναπομένοντος κέρδους. Η έννοια αυτή δεν είναι επ’ ουδενί νέα και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για τη διαίρεση του κέρδους μεταξύ των συνδεδεμένων μερών, αλλά και για την κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών. Θα χρειαστούν, ωστόσο, καινοτόμες ιδέες και διερεύνηση της δυνατότητας κατανομής των δικαιωμάτων φορολόγησης σύμφωνα με τη δημιουργία αξίας, ακόμη και εάν δεν υπάρχει φυσική μόνιμη έδρα στην οικεία χώρα. Το θέμα αυτό αποτελεί μέρος των συζητήσεων του ΟΟΣΑ.

4.6.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η συζήτηση σχετικά με τη φορολόγηση των αποκαλούμενων ψηφιακών εταιρειών δεν σχετίζεται πρωταρχικά με τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη συμπεριφορά μετατόπισης κερδών των εταιρειών, αλλά με την κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών.

4.7.

Το εναπομένον κέρδος (ή ζημία) θα μπορούσε να περιγραφεί ως το κέρδος (ή η ζημία) που καταγράφεται αφού κάθε συμβαλλόμενος έχει αμειφθεί για τις συνήθεις εισφορές του κατά τρόπο που πληροί την αρχή του πλήρους ανταγωνισμού (11). Απαιτείται αρχικά κατάλληλη αποτίμηση της αγοράς όσον αφορά τους κινδύνους που αντιμετωπίστηκαν, την αξία που δημιουργήθηκε από τους συντελεστές παραγωγής και τις λειτουργίες που εκτελέστηκαν.

4.8.

Οι πωλήσεις δεν είναι γενικά αποφασιστικής σημασίας για την κατανομή των κερδών στις εταιρείες που συμμετείχαν σε μια συναλλαγή. Ωστόσο, εάν χρησιμοποιηθούν οι υφιστάμενοι διεθνείς κανόνες -με την κατανομή των κερδών σε κάθε εταιρεία με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις τιμές μεταβίβασης- τότε το εναπομένον κέρδος θα μπορούσε να κατανεμηθεί σε χώρες όπου έχουν εκτελεσθεί ορισμένες λειτουργίες. Μια τέτοια λειτουργία θα μπορούσαν να είναι οι «πωλήσεις».

4.9.

Η κλείδα κατανομής που προτείνεται για την κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ), με τους τρεις συντελεστές της (12), θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και να εφαρμοστεί για την κατανομή του εναπομένοντος κέρδους (13).

4.10.

Μπορεί, ωστόσο, να υποστηριχθεί ότι οι πόροι που δαπανώνται για Ε & Α είναι σημαντικοί για την ανάπτυξη άυλων στοιχείων και ότι η χώρα στην οποία πραγματοποιούνται οι εν λόγω δραστηριότητες πρέπει να αμείβεται για αυτές (14). Κάτι τέτοιο απαιτεί έναν τύπο που αποτελείται από τέσσερις συντελεστές και όχι από τους τρεις που περιλαμβάνονται στον τύπο της ΚΕΒΦΕ.

4.11.

Σε περίπτωση που η κατανομή των διεθνών δικαιωμάτων φορολόγησης δεν είναι εφικτή εντός του υφιστάμενου πλαισίου για τις τιμές μεταβίβασης, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της κατανομής των εναπομενόντων κερδών από τα άυλα στοιχεία ενεργητικού της αγοράς με τη χρήση ενός τύπου τεσσάρων συντελεστών.

4.12.

Εάν το εναπομένον κέρδος είναι 30 (από συνολικό κέρδος 100 για τον όμιλο), και εάν η παραγωγή κατανέμεται εξίσου υπό όρους δημιουργίας αξίας στις χώρες Α και Β, τότε οι χώρες αυτές θα πρέπει να φορολογήσουν το 35 η καθεμία (15). Δεδομένου ότι το προϊόν πωλείται επίσης σε ίση ποσότητα στη χώρα Γ, το εναπομένον κέρδος διαιρείται μεταξύ των Α, Β και Γ. Οι χώρες Α και Β θα λάβουν πρόσθετη φορολογική βάση ύψους 13 3/4, ενώ η Γ δικαιούται να φορολογήσει τα 2 1/2 (16).

4.13.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει πλήρως την πολυπλοκότητα του υπολογισμού των διεθνών δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών. Συνεπάγεται υπολογισμό και συμφωνία μεταξύ των χωρών όσον αφορά το μέγεθος του εναπομένοντος κέρδους. Συνεπάγεται επίσης τη γνώση του μεγέθους καθενός από τους τέσσερις συντελεστές στην κλείδα κατανομής. Η χρήση ενός τροποποιημένου τύπου της ΚΕΒΦΕ θα μπορούσε να θεωρηθεί βήμα προς την κατεύθυνση εξασφάλισης αποδοχής για την ΚΕΒΦΕ.

4.14.

Ο τύπος της ΚΕΒΦΕ κατανέμει δικαιώματα φορολόγησης επιχειρήσεων σε χώρες όπου δεν πραγματοποιείται καμία καινοτομία και παραγωγή, δεν υφίστανται κίνδυνοι και δεν εκτελούνται λειτουργίες. Συνεπώς, το γεγονός και μόνον ότι πραγματοποιούνται πωλήσεις σε μια χώρα, χωρίς καμία άλλη δραστηριότητα στη χώρα αυτή, αποτελεί βάση φορολόγησης. Κάτι τέτοιο συνιστά σημαντική αλλαγή σε σχέση με τους υφιστάμενους κανόνες. Ωστόσο, με την εφαρμογή του τύπου της ΚΕΒΦΕ μόνο επί του εναπομένοντος κέρδους, και όχι επί του συνολικού, αναγνωρίζεται το νόμιμο δικαίωμα των χωρών εξαγωγής να διατηρούν μέρος του δικαιώματος φορολόγησης. Η αξία που δημιουργείται από την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία ενδέχεται να έχει τύχει φορολογικών ελαφρύνσεων έναντι δαπανών Ε & Α και, καθώς η εταιρεία γίνεται κερδοφόρα, η οικεία χώρα εισπράττει φορολογικά έσοδα.

4.15.

Σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας στον ΟΟΣΑ, η ΕΟΚΕ συστήνει στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει νέα πρόταση για τη φορολόγηση των εν λόγω εταιρειών στην ΕΕ, βάσει των στοιχείων που ήδη διαθέτει, π.χ. τον συνολικό διαφημιστικό χρόνο κατά τον χρόνο σύνδεσης των πελατών κ.λπ.

4.16.

Με δεδομένη την αύξηση του μεγέθους των αγορών εκτός Ευρώπης, ιδίως σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, η κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης στο σύνολο της εταιρικής φορολογικής βάσης, ή ακόμη και σε ολόκληρο το εναπομένον κέρδος (17), θα οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες εσόδων σε πολλά κράτη μέλη και θα μπορούσε να προξενήσει δυσκολίες όσον αφορά την επίτευξη κοινωνικών στόχων στις ευρωπαϊκές χώρες.

4.17.

Σύμφωνα με μελέτη της Copenhagen Economics, οι χώρες που είναι καθαροί εξαγωγείς ενδέχεται να χάσουν σημαντικά έσοδα από τη φορολόγηση εταιρειών εάν μέρος των κερδών φορολογείται εκεί όπου πωλούνται τα αγαθά και οι υπηρεσίες (18). Σύμφωνα με συντηρητική εκτίμηση, το 18-21 % της τρέχουσας βάσης φορολόγησης εταιρειών στις σκανδιναβικές χώρες το 2017 προερχόταν από εναπομένοντα κέρδη του εξωτερικού. Για τη Γερμανία, το μερίδιο εκτιμάται ότι είναι 17 % Εάν εισαχθεί η προσέγγιση των άυλων στοιχείων μάρκετινγκ, ο κύριος όγκος των εν λόγω εσόδων από τη φορολόγηση εταιρειών θα κατανέμεται σε άλλες χώρες.

4.18.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να εξευρεθεί μια εύλογη ισορροπία ως προς την ανακατανομή των φόρων επί των εταιρικών κερδών μεταξύ των καθαρά εξαγωγικών και των καθαρά εισαγωγικών χωρών.

4.19.

Εάν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις φορολογούνταν κατά κύριο λόγο με βάση το πού πωλούν τα προϊόντα τους, ενδεχομένως να δομούσαν επίσης τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες κατά τρόπο ώστε το κόστος να προκύπτει στην ίδια χώρα με τις πωλήσεις. Αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε στροφή των επενδύσεων και των θέσεων εργασίας προς μεγάλες καταναλωτικές χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, προξενώντας περαιτέρω απώλειες εσόδων στα κράτη μέλη. Μια τέτοια εξέλιξη πρέπει να αποφευχθεί με τη διασφάλιση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.

4.20.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη συμφωνίας και εφαρμογής σε παγκόσμια κλίμακα τυχόν νέου καθεστώτος ή κανόνων όσον αφορά τον τρόπο κατανομής των δικαιωμάτων φορολόγησης μεταξύ των χωρών. Η απουσία αυτών των προϋποθέσεων θα οδηγήσει σε διπλή φορολογία και, συνεπώς, σε μειωμένες επενδύσεις και θέσεις εργασίας.

---

(1)  ΟΟΣΑ. Τελικές εκθέσεις BEPS 2015

(2)  Στην
ΕΕ, αναφέρεται από την Επιτροπή ότι η μεταβίβαση εταιρικών κερδών και η
διάβρωση της βάσης από εταιρείες ανέρχεται σε 50-70 δισεκατομμύρια
ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με λιγότερο από το 0,4 τοις εκατό του ΑΕγχΠ
της ΕΕ. SWD(2018) 81 final.

(3)  ΟΟΣΑ. Αντιμετώπιση των φορολογικών προκλήσεων της ψηφιακής οικονομίας μέσω του BEPS, Δράση 1: Παραδοτέο 2014.

(4)  ΟΟΣΑ.
Φορολογικές προκλήσεις που προκύπτουν από την ψηφιοποίηση: Ενδιάμεση
έκθεση 2018 – Χωρίς αποκλεισμούς πλαίσιο για το πρόγραμμα BEPS,
Πρόγραμμα BEPS του ΟΟΣΑ/G20 (Δημοσίευση ΟΟΣΑ στις 16 Μαρτίου 2018),
ΟΟΣΑ.

(5)  Έγγραφο δημόσιας διαβούλευσης με τίτλο «Αντιμετώπιση των φορολογικών προκλήσεων της ψηφιοποίησης της οικονομίας», ΟΟΣΑ.

(6)  “US
and France accelerate plans to make global tech groups pay tax. Finance
ministers agree on need for international minimum corporation tax
level” (Οι ΗΠΑ και η Γαλλία επιταχύνουν τα σχέδια για την πληρωμή φόρων
από διεθνείς τεχνολογικές εταιρείες. Οι υπουργοί Οικονομικών συμφωνούν
ότι πρέπει να θεσπιστεί διεθνής ελάχιστος εταιρικός φόρος), Financial
Times, 28 Φεβρουαρίου 2019.

(7)  Ομάδα
εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής για τη φορολογία της ψηφιακής οικονομίας,
28/05/2014. πρόεδρος της ομάδας ήταν ο κ. Vítor Gaspar, πρώην υπουργός
Οικονομικών της Πορτογαλίας, συμμετείχαν δε έξι εμπειρογνώμονες από όλη
την Ευρώπη με διαφορετικό υπόβαθρο και εμπειρογνωμοσύνη ως προς το θέμα.

(8)  Βλέπε
γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με
το κοινό σύστημα φόρου ψηφιακών υπηρεσιών επί εσόδων που προκύπτουν από
την παροχή ορισμένων ψηφιακών υπηρεσιών», ΕΕ C 367 της 10.10.2018, σ. 73.

(9)  Tax
Challenges Arising from Digitalisation – Interim Report 2018
(Φορολογικές προκλήσεις που θέτει η ψηφιοποίηση – Ενδιάμεση έκθεση
2018):

(10)  ΟΟΣΑ 2015.

(11)  Για τον ορισμό βλέπε Μεταβιβαστική τιμολόγηση στο πλαίσιο της ΕΕ

(12)  Οδηγία
του Συμβουλίου για κοινή βάση φορολογίας εταιρειών (COM(2016) 0685
final – C8-0472/2016 – 2016/0337(CNS)). «Η επιλογή των τριών συντελεστών
πηγάζει από την ανάγκη να αντικατοπτρίζεται τόσο η κατάσταση της
παραγωγής (πλευρά της προσφοράς, η οποία μετράται βάσει των περιουσιακών
στοιχείων ή/και τη μισθοδοσία του εργατικού δυναμικού) όσο και η
κατάσταση της ζήτησης (πωλήσεις προς τον προορισμό) ώστε να περιγράφεται
ορθά η οικονομική δραστηριότητα. Οι πωλήσεις σταθμίζονται κατά ένα
τρίτο, η μισθοδοσία κατά ένα έκτο, ο αριθμός των εργαζομένων κατά ένα
έκτο και τα περιουσιακά στοιχεία κατά ένα τρίτο. Το άθροισμα των
σταθμίσεων ισούται με ένα, έτσι ώστε το 100 % της ΚΕΒΦΕ να κατανέμεται
σε όλα τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη μπορούν στη συνέχεια να εφαρμόζουν
τους εθνικούς συντελεστές φορολογίας εταιρειών στα αντίστοιχα μερίδια
της βάσης φορολόγησής τους». SWD(2016) 341 final

(13)  Πρέπει
να σημειωθεί ότι οι επιχειρήσεις με κοινωνικούς στόχους, όπως ορισμένοι
συνεταιρισμοί που συνδέονται με την τοπική κοινότητα, κατανέμουν τη
δημιουργηθείσα αξία με πιο άμεσο τρόπο και ότι, ως εκ τούτου, η κλείδα
κατανομής ενδέχεται να μην είναι άμεσα εφαρμοστέα σε αυτές.

(14)  Εάν
οι χώρες που παρέχουν καλές δομές και ποικίλα κίνητρα Ε & Α δεν
λαμβάνουν το μερίδιο που τους αναλογεί από τα έσοδα από τη φορολόγηση
εταιρειών, θα μειωθούν ή και θα εξαλειφθούν πλήρως τα κίνητρα για αυτές
να παρέχουν ένα ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον.

(15)  Το «κανονικό» κέρδος θα είναι 70.

(16)  Μετά
την αμοιβή βάσει της επικρατούσας τιμής της αγοράς, το υπόλοιπο κέρδος
είναι 30. Μετά την προσθήκη του συντελεστή Ε & Α (Ρ) στην πρόταση
για τους συντελεστές για την ΚΕΒΦΕ, οι συντελεστές στην κλείδα κατανομής
είναι το κεφάλαιο (Κ), η εργασία (Ε), οι πωλήσεις (Π) και Ρ. Έχουν ίση
βαρύτητα (1/4 ο καθένας). Με 3 χώρες, υπάρχουν 12 στοιχεία που πρέπει να
ληφθούν υπόψη. Η χώρα Γ, όμως, έχει μόνον ένα στοιχείο, τις πωλήσεις.
Τα υπόλοιπα 11 στοιχεία κατανέμονται εξίσου μεταξύ Α και Β, δηλαδή 5 1/2
για την καθεμία (5,5/12 * 30) = 13 3/4. Η φορολογική βάση για τη χώρα Γ
είναι (1/12*30) = 2 1/2. Για τις χώρες Α και Β, η πρόσθετη φορολογική
βάση του 13 3/4 αποτελείται από 3 3/4 για τον Κ, 3 3/4 για τον Ε και
3 3/4 για τον Ρ (συνολικά 7 1/2 για τον Κ, 7 1/2 για τον Ε και 7 1/2 για
τον Ρ), και 2 1/2 καθεμία για τον Π. Το σύνολο που κατανέμεται στον Π
είναι επίσης 7 1/2.

(17)  Εάν
ολόκληρη η φορολογική βάση στηρίζονταν αποκλειστικά στις πωλήσεις, στη
χώρα Γ στο παραπάνω παράδειγμα θα κατανέμετο φορολογική βάση ύψους 25.
Εάν κατανέμετο μόνο το εναπομένον κέρδος βάσει του συντελεστή των
πωλήσεων, η ισοδύναμη φορολογική βάση για τη χώρα Γ θα ήταν 7,5.

(18)  Future
Taxation of Company profits – What to do with Intangibles? (Η
μελλοντική φορολόγηση των κερδών των εταιρειών – Τι θα συμβεί με τα άυλα
στοιχεία;), των Sigurd Næss-Schmidt, Palle Sørensen, Benjamin Barner
Christiansen, Vincenzo Zurzolo, Charlotta Zienau, Jonas Juul Henriksen
και Joshua Brown, Copenhagen Economics, 19 Φεβρουαρίου 2019.